Alergijske reakcije su sve češće u čitavom svijetu. Razlozi su brojni. Zagađenje čovjekove okoline je sigurno jedan od razloga učestale pojave alergijskih reakcija već u ranom dojenačkom periodu, ali nije i jedini. Nasljedni, genetski faktori, u nastanku alergije igraju najvažniju ulogu.
Alergija je reakcija obramebenog sistema organizma na neškodljive supstance, dakle, na supstance koje kod osoba koje nisu sklone alergiji ne izazivaju nikakve promjene, a koje su prisutne u našoj okolini i koje se nazivaju alergenima.
Alergijska reakcija je sasvim nepoželjna za sam organizam alergične osobe, nastala kao posljedica pogrešnog reagiranja obrambenog sistema. Najveći broj lergena su
bjelančevine. U dojenačkom priodu najčešće su to nutritivni alergeni, odnosno alergeni koji dospijevaju u organizam putem probavnih organa.
To su, prije svega, neadaptirano mlijeko, odnosno mlijeko životinja, zatim jaja, naročito bjelance. To su alergeni animalnog porijekla, ali probleme mogu izazvati i alergeni prisutni u povrću (vegetabilni alergeni) i u citrusnim plodovima, naročito limunu i naranči.
Alergeni u organizam dojenčeta mogu dospjeti i putem disajnih organa. To su inhalatorni alergeni u koje se ubrajaju pelud trava, korova i drveća, kućna prašina i različite supstance koje su nakon isparenja dospjele u zrak - različita sredstva za održavanje higijene, podova i drugih površina.
Alergeni mogu dospjeti u organizm dojenčeta i putem kože. To mogu biti sredstva za
kupanje i njegu bebine kože, deterdžent koji zaostaje nakon pranja u rublju, omekšivači rublja, ali i boje kojima su obojeni odjeća i prekrivači bebe.
Koža i sluznice bogate su ćelijama koje učestvuju u imunološkom odgovoru. Zato se prvi simptomi alergije manifestiraju upravo na koži i sluznicama.
Alergijske reakcije u dojenačkom periodu možemo grubo podijeliti u one koje se
manifestiraju na koži i manifestacije alergije na sluznicama.
Promjene na koži manifestiraju se otokom, crvenilom, svrbežom i vlaženjem kože.
Najčešće se, ukoliko su razlozi alergijske reakcije nutritivni alergeni, prve promjene javljaju u okolini usana i na samim usnama, zatim na koži lica, a onda se prošire na čitavu kožu.
Na otečenoj i zacrvenjenoj koži zatim se javljaju bistri mjehurići tankog pokrova koji brzo pucaju. To su znaci atopijskog dermatitisa. Alergeni iz hrane, pored promjena na koži, često su udruženi sa grčevima u trbuhu, proljevom i povraćanjem.
Često simptomi probavnih organa traju duže vremena, i sve dok se kod većine dojenčadi ne pojave i promjene na koži, ni roditelj, ni ljekar ne pomišljaju da su razlozi pojave grčeva, proljeva i povraćanja alergeni koji su u organizam dojenčeta dospjeli hranom.
Nutritivni alergeni, dakle alergeni koji se unose putem hrane, i jesu najčešći uzroci
nastanka alergijskih manifestacija dojenčeta starijeg od tri mjeseca. Najčešća oboljenja alergijske prirode dojenačkog perioda čiji je uzrok alergija na hranu su atopijski dermatitis, kontaktni alergijski dermatitis i koprivnjača.
Ponekada je i iskusnom dermatologu na osnovu samog izgleda promjena, dakle samo na osnovu kliničke slike, teško razlikovati ova oboljenja jer su dosta slična, sa izuzetkom koprivnjače koja ima karakterističan i lako prepoznatljiv izgled.
Ako su uzroci alergijske reakcije inhalatorni alergeni, dakle oni koji su u organizam
dojenčeta dospjeli putem disajnih organa, simptomi alergijske reakcije prisutni na koži često su udruženi sa znacima alergije disajnih organa.
Promjene na koži slične su promjenama u toku alergije na nutritivne alergene, ali su često udružene sa curenjem nosa i znacima bronhitisa.
Za smirenje alergijskih promjena kože i sluznica u opštoj terapiji primjenjuju se
antihistaminici. Važno je zapamtiti da se alergijske promjene neće smiriti sve dok alergen ili alergeni dospijevaju u organizam.
Važno je da roditelji prate ponašanje djeteta kako bi lakše otkrili sumnjivi alergen, na koji se onda mogu uraditi kožni testovi i testovi krvi i sa sigurnošću utvrdiiti izazivač alergijske reakcije.
Ukoliko se dokaže da je alergen dospio u organizam putem hrane, dokazanu namirnicu treba izbjegavati u prehrani. Izbjegavanje alergena koji putem disajnih organa dospijevaju u organizam praktično je nemoguće.
Međutim, treba bar nastojati da se smanji udisanje alergena stavljanjem na lice vodom navlaženih maski u svim situacijama kad je alergen prisutan u zraku.