Kada je riječ o obećanjima Vlade Republike Srpske (RS) iz oblasti ekonomije, Istinomjer u ovom mandatu prati 81 obećanje, od kojeg je po jedno ocijenjeno kao neispunjeno, zaustavljeno i neutemeljeno u prvoj godini mandata. Vlada RS je ispunila šest obećanja iz ove oblasti – četiri u prvoj i dva u drugoj godini mandata. Jedno obećanje dobilo je ocjenu “prekršeno” u prvih 100 dana rada Vlade RS, a drugo je tu ocjenu dobilo za vrijeme druge godine mandata. U oblasti ekonomije, 19 obećanja dobilo je ocjenu “u progresu”, dok su na 34 započete aktivnosti na realizaciji. Vlada RS nije započela aktivnosti na realizaciji 17 obećanja.
U prvoj godini mandata, ispunjena su obećanja koja se odnose na izgradnju mosta u Čelincu, rekonstrukciju vodotornja u Žeravici, izgradnju gondole od Pala do Jahorine i izgradnju elektrofiltera u RiTE Ugljevik. Obećanja koja su ispunjena u drugoj godini mandata tiču se puta do Mrakovice i rekonstrukcije termoelektrane Ugljevik.
Što se tiče obećanja koja su dobila ocjenu “u progresu”, izdvajamo obećanja o poreskoj disciplini, izmjeni sistemskih zakona iz oblasti ekonomije, novom mostu na Savi i privlačenju investicija.
Iz Poreske uprave RS je početkom decembra 2021. godine saopćeno da je na račun javnih prihoda RS prikupljeno ukupno 2,480 milijardi KM, što je za 238,8 miliona KM ili 11 posto više nego u istom periodu prethodne godine, uz rast naplate u apsolutno svim segmentima javnih prihoda. Godinu ranije, Poreska uprava RS pustila je u funkciju uslugu “e-Zahtjevi“, kojom je poreskim obveznicima omogućeno podnošenje zahtjeva elektronskim putem, bez potrebe odlaska na šaltere Uprave.
U dosadašnjem mandatu, Vlada RS je radila na izmjenama pojedinih zakona iz oblasti ekonomije, a u 2021. godini je utvrdila izmjene Zakona o porezu na dohodak, čime je povećana minimalna plata u ovom entitetu. Ovim zakonom, povećan je osnovni lični odbitak sa 6.000 KM na 8.400 KM na godišnjem nivou, odnosno 700 KM na mjesečnom nivou, te je povećan lični odbitak za izdržavanje članova porodice sa 900 KM na 1.800 KM na godišnjem, odnosno sa 75 KM na 150 KM na mjesečnom nivou po svakom izdržavanom članu porodice.
U oktobru 2018. godine raspisan je konkurs za prijavu izvođača radova mosta na Savi, u Gradišci, a godinu kasnije započela je izgradnja novog mosta u vrijednosti 23,2 miliona eura. Republika Hrvatska se obavezala na izgradnju puta s druge strane mosta. Do kraja 2020. godine završen je upornjak na desnoj obali i svi geotehnički i armiranobetonski radovi srednjih stubova. Most kod Gradiške zvanično je spojen 15.10.2021. godine.
U novembru ove godine, Vlada RS usvojila je Strategiju privlačenja stranih investicija u Republiku Srpsku za period 2021-2027. godina. Strategiju je izradilo Ministarstvo privrede i preduzetništva Republike Srpske, a u njoj su definisana tri strateška cilja, među kojima su: povećanje kumulativnog priliva stranih direktnih investicija u Republici Srpskoj u periodu 2021-2027. godina, povećanje učešća stranih direktnih investicija u BDP-u Republike Srpske i broj novoosnovanih kompanija sa inostranim kapitalom, kao i povećanje učešća stranih direktnih investicija, koja su motivisana unapređenjem efikasnosti, a u skladu sa ciljevima održivog razvoja. Ranije ove godine, Vlada je utvrdila Nacrt programa javnih investicija za period 2022-2024, kojim su obuhvaćeni i projekti čija je realizacija počela u prethodnim godinama. Po tom osnovu, u 2020. godini utrošeno je 1.239.501.801 KM, a u 2021. godini planira se utrošiti 400.848.604 KM, što je za 30 miliona KM više nego je planirano Programom javnih investicija 2021-2023. godina. Najznačajniji su projekti iz oblasti energetike i zdravstva.
Kada je riječ o započetim obećanjima, Istinomjer izdvaja ona koja se odnose na izgradnju autoputa do Beograda i izgradnju autoputa preko Bijeljine, izgradnju vjetroparka Hrgud, energetske projekte u Hercegovini i Hidroelektranu Buk Bijela.
Ministar prometa i komunikacija BiH Vojin Mitrović ustvrdio je krajem 2020. godine da bi gradnja puta od Rače prema Bijeljini trebala započeti na proljeće 2021. godine. Međutim, sredinom maja 2021. godine, poništen je tender vrijedan 1,3 milijarde maraka za gradnju kompletnog autoputa od Vukosavlja do Rače, jer nijedna firma nije zadovoljila uslove tendera. JP Autoputevi RS odlučilo je da se izgradnja ovog autoputa podijeli na tri poddionice. Tako je krajem maja ove godine raspisan tender za dionicu od Vukosavlja do Brčkog, a sredinom novembra 2021. godine raspisan je tender za izvođenje radova od Rače do Bijeljine dužine 21 kilometar, čija bi gradnja trajala tri godine, a rok za dostavljanje ponuda je kraj decembra 2021. godine.
Što se tiče izgradnje vjetroparka Hrgud, Elektroprivreda RS potpisala je u septembru 2021. godine ugovor sa GOPA Intec International energy Consultants za PIK konsultanta za izradu projektne dokumentacije i nadzora na izgradnji Vjetroelektrane Hrgud. S druge strane, u junu 2021. godine, započeli su betoniranje i finalizacija dijela dovodnog tunela za Hidroelektranu Dabar.
Premijer Republike Srpske Radovan Višković i premijerka Srbije Ana Brnabić položili su kamen temeljac za izgradnju Hidroelektrane Buk Bijela polovinom maja 2021. godine. U decembru 2020. godine, 24 zastupnika/ce Parlamentarne skupštine BiH podnijeli/e su zahtjev Ustavnom sudu BiH, u kojem se traži očitovanje o odluci Vlade RS o utvrđivanju uslova za dodjelu koncesija za izgradnju i korištenje hidroelektrana na rijeci Drini, u opštini Foča. U apelaciji je navedeno kako odluke u vezi s državnom imovinom, poput rijeka na međunarodnim granicama, mogu biti donijete isključivo na nivou BiH. Ustavni sud BiH je proglasio neustavnim ovo zakonsko rješenje, pojasnivši da rijeke predstavljaju imovinu kojom može raspolagati isključivo država. Ustavni sud BiH je 2.12.2021. godine donio rješenje kojim je produžio rok Komisiji za koncesije Bosne i Hercegovine za narednih šest mjeseci o izjašnjavanju spora između bh. entiteta Republike Srpske i države Bosne i Hercegovine o izgradnji hidroelektrana na Drini koje zajednički planiraju graditi RS i Srbija.
Kada se radi o obećanjima na kojima Vlada RS nije vršila nikakve aktivnosti, izdvajamo ona koja se odnose na autoput preko Pala, izgradnju nove termoelektrane u Gacku,nove hidroelektrane u Bosanskoj Gradišci, hidroelektrane u Laktašima, smanjenje uvoza i zaštitu domaće proizvodnje te poslovnu zonu u krugu fabrike Famos (Pale).
Jedno od obećanja koje je dobilo ocjenu “prekršeno” jeste ono koje se odnosi na razvoj metalskog sektora. Obećanje se prvenstveno odnosi na Fabriku motora specijalne namjene na Palama, koja želi pojačati poslovnu saradnju s Ministarstvom odbrane Srbije. Još u prvih 100 dana rada Vlade RS, spomenuta fabrika otišla je u stečaj, čime je ovo obećanje, kako smo naveli, ocijenjeno kao prekršeno. Od tada, Vlada RS nije imala značajnih koraka ka razvoju metalskog sektora. U junu 2019. godine, objavljen je javni poziv za prikupljanje ponuda radi izbora najboljeg ponuđača u sklopu rješavanja stečajnog postupka rasprodaje imovine preduzeća Fabrika motora specijalne namjene a.d. Pale. U 2020. i2021. godini, na portalu Vlade RS posvećenom investicijskim mogućnostima, pored Fabrikе motora za specijalne namjene Pale, investiranje je ponuđeno u fabrike Nova tvornica prečistača a.d. Rogatica, Orao a.d. Bijeljina i Kosmos a.d. Banja Luka.
Prekršeno je i obećanje koje se odnosi na podršku Emiru Kusturici pri završetku Andrićgrada, s obzirom na to da su u prve dvije godine mandata Vlade RS poduzete aktivnosti koje su dovele do rezultata suprotnih obećanom. Odbornici Skupštine opštine Višegrad usvojili su 20.10.2020. godine Odluku o ustupanju i prenosu udjela članova u Privrednom društvu Andrićgrad, čijom će implementacijom Vlada Republike Srpske biti upisana kao većinski vlasnik sa 63,68% strukture vlasništva, opština Višegrad sa 14,50%, a preduzeće Lotika i Emir Kusturica sa 21,82%. Prethodno je Privredno društvo Lotika Emira Kusturice iz Mokre Gore bilo vlasnik Andrićgrada sa 51%, a Vlada RS i Opština Višegrad sa po 24%.
Obećanje koje se odnosi na izgradnju fabrike biomase i peleta u Čajniču u prvoj godini mandata ocijenjeno je kao neutemeljeno, s obzirom na to da se navedena fabrika otvorila tokom predizborne kampanje, kada je dato obećanje. S druge strane, obećanje o izgradnji fabrike Kalcedonija, koja bi osigurala 500 radnih mjesta, u prvoj godini mandata ocijenjeno je kao neispunjeno. Naime, javnost je krajem septembra 2019. godine obaviještena da do izgradnje nove fabrike neće doći. Direktor Kalcedonije za BiH Francesco Rufolli ustvrdio je tada da im zemljište u Aerodromskom naselju, gdje su prvobitno planirali izgradnju fabrike, nije potrebno i skoncentrisali su se na pogon u bivšem “Tropiku”.
Vlada RS je najviše obećanja dala iz oblasti ekonomije (81), te je u ovoj oblasti i najveći broj ispunjenih obećanja i onih koja su dobila ocjenu “u progresu”. Na temelju dosadašnjeg monitoringa ispunjenosti obećanja Vlade RS, primjetno je da je u dosadašnjem fokusu Vlade bilo smanjenje poreza i izmjena zakona iz oblasti ekonomije, kao i pojedini infrastrukturni projekti. U trećoj godini mandata Vlade RS monitoring Istinomjera obuhvatio je obećanja koja su dali Savez nezavisnih socijaldemokrata (SNSD), Socijalistička partija RS (SPRS), Ujedinjena Srpska, te Narodni demokratski pokret (NDP). Potrebno je istaći da je Vladu RS u oktobru 2020. godine napustio Demokratski narodni savez (DNS), tako da smo u ovogodišnjem monitoringu isključili 73 obećanja ove partije. S tim u vezi, u oblasti ekonomije, u trećoj godini mandata, nalazi se 15 obećanja manje u odnosu na prethodne dvije godine.
