U ljeto 2015. godine, moćni šef obezbjeđenja prišao je biznismenu u sirijskoj pokrajini Latakija, tražeći uslugu od njega. Taj zvaničnik je želio da trgovac, uvoznik medicinskih sredstava, iz inostranstva nabavi velike količine lijeka fenetilin. Rekao je da bi režim odmah kupio sve.

Nakon pretrage na internetu, trgovac je donio odluku. Iste nedjelje je napustio svoj dom, a prije toga je poslao suprugu i djecu u egzil. Potom je od svoje kompanije iskamčio što je mogao da krene ispočetka. „Znam šta su tražili od mene”, rekao je iz svog novog doma u Parizu. „Željeli su glavni sastojak keptagona. A ta droga je prljav posao”.

Ostali biznismeni na sjeveru Sirije nisu uzdržani kao on. Proizvodnja keptagona u središtu režima postala je jedna od rijetkih uspješnih poslovnih priča u Siriji u posljednje vrijeme. U pitanju je industrija rasta koja je toliko velika i sofisticirana da počinje da sustiže BDP zamrle ekonomije, piše „Gardijan”.

Sirija i Liban

Ratom razorena Sirija, i Liban, koji je pogođen najgorom krizom od građanskog rata 1975-1990, velikom brzinom postaju narkodržave, ako već nisu dostigli taj status, piše britanski list.

Saudijski zvaničnici su krajem aprila pronašli pošiljku keptagona sakrivenu u narovima i izvezenu iz Bejruta. Prije zapljene miliona pilula, zbog čega je Saudijska Arabija zabranila uvoz svih poljoprivrednih proizvoda iz Libana, najmanje još 15 pošiljki droge je presretnuto na Bliskom istoku i u Evropi u posljednje dvije godine. Šest policijskih i obavještajnih bliskoistočnih i evropskih zvaničnika reklo je „Gardijanu” da su sve poslate iz sirijskog središta keptagona, ili iz Libana, gdje je mreža nedodirljivih - kriminalnih porodica, vođa milicija i političkih ličnosti - formirala prekogranične kartele koji prave i distribuiraju količinu droge industrijskih razmjera.

Keptagon je jedno od nekoliko imena koja se koriste za jedinjenje fenetilin hidrohlorid. Ovaj stimilans sa svojstvima koja izazivaju zavisnost koristi se rekreativno širom Bliskog istoka i ponekad ga zovu „kokain za sirotinju”. Koriste ga i oružane grupe i redovna vojska u borbenim situcijama, gdje se smatra da ima svojstva koja smanjuju umor i suzbijaju strah.

Asadov režim

„Gurdian” navodi da je granica između dvije države suvišna, zona bezakonja u kojoj šverceri djeluju uz saučesništvo zvaničnika s obje strane. Krijumčari prebacuju prekursore i gotove proizvode, i hašiš i keptagon, trasom koja obuhvata libansku dolinu Beka, sirijski pogranični grad Kusair i puteve sjeverno kroz alavitsko središte Asadovog režima, prema lukama Latakija i Tartus.

Naročito je Latakija pod intenzivnim nadzorom evropske i američke policije i obavještajaca, piše list. U članku se navodi da je rođak sirijskog lidera Bašara al Asada, Samer al Asad, uticajna ličnost u toj luci. Prema riječima trgovca koji je napustio zemlju, i još trojice biznismena iz Latakije, svi koji žele da učestvuju u poslu, moraju da se odreknu znatnog dijela prihoda da bi dobili pristup mrežama i zaštitu. Uprkos nadzoru luke, mali broj pošiljki je zaplijenjen u mjestu porijekla. Plijen koji je pronađen od 2019, kako navodi „Gardijan”, po obimu i efikasnosti se može mjeriti sa najboljim periodom meksičkog kartela Sinaloa.

Zaplijenjena roba obuhvata pet tona tableta keptagona pronađenih u Grčkoj u julu te godine, dvije slične zapljene u Dubaiju narednih mjeseci, te četiri tone hašiša nađenog u egipatskom gradu Port Said u aprilu 2020, spakovanih u ambalažu firme za mliječne proizvode. Vlasnik kompanije u to vrijeme bio je režimski tajkun Rami Maklouf.

Pošiljka je bila sakrivena u rolnama papira

„Guardian” podsjeća i na pošiljku keptagona Saudijskoj Arabiji, sakrivenu u listićima čaja, kao i na zapljene u Rumuniji, Jordanu, Bahreinu i Turskoj. U julu prošle godine, najveća pošiljka te droge, ulične vrijednosti veće od milijardu eura, presretnuta je u italijanskoj luci Salerno. Vjeruje se da je to bila stanica na putu za Dubai.

Pošiljka je bila sakrivena u rolnama papira i mašinama koje su poslate iz štamparije u Alepu, a zvaničnici u Rimu su za uvoz prvobitno okrivili terorističku grupu Islamska država. Krivica je prošlog decembra svaljena na moćni libanski milicijski-politički blok Hezbolah. Ta grupa poriče umiješanost i tvrdi da nema udjela u regionalnoj i globalnoj trgovini keptagonom koja se povezuje sa Sirijom i Libanom.

Istraživačka organizacija Centar za operativnu analizu i istraživanje, koja je usredsređena na Siriju, nedavno je objavila izvještaj koji naglašava ulogu keptagona i hašiša u toj zemlji, gdje je ekonomija poharana decenijom rata, zapadnim sankcijama, ukorijenjenom korupcijom i kolapsom Libana, gdje su milijarde dolara nestale u jami bankarskog sistema zemlje.

„Sirija je narkodržava u kojoj dva narkotika zazivaju zabrinutost: hašiš i keptagon, stimulans amfetaminskog tipa“, navodi se u izvještaju. „Sirija je globalni epicentar proizvodnje keptagona, koja je sada industrijalizovanija, prilagodljivija i tehnički sofisticiranija nego ikad.”

Izvoz keptagona

„Izvoz keptagona iz Sirije 2020. godine dostigao je tržišnu vrijednost od najmanje 2,85 milijardi eura. Iako je to pretpostavljena vrijednost, vrlo je moguće da je tržišni limit znatno veći. Iako je trgovina keptagonom nekada bila jedan od izvora finansiranja koje su koristile antidržavne oružane grupe, konsolidovanje teritorijalne kontrole omogućilo je Asadovom režimu i njegovim ključnim regionalnim saveznicima da zacementiraju ulogu glavnih korisnika sirijske trgovine narkoticima.”

Bivši član režima, koji je sada u egzilu, ali je i dalje u kontaktu sa nekim zvaničnicima u zemlji, rekao je: „Rat u Siriji nije samo izazvao smrt stotina hiljada ljudi, više od šest miliona izbjeglica, osam miliona interno raseljenih, oko milion ranjenih, i potpuno uništavanje gradova, nego i totalni kolaps ekonomije nakon libanske bankarske krize, praćen pandemijom i Cezarovim aktom (američke sankcije), koji su zemlju zvanično pretvorili u narkodržavu... a nekoliko režimskih biznismena i ratnih vođa postali su narkobosovi.”

- Na početku sukoba, jedan dolar je iznosio 50 sirijskih funti. Devizni kurs je opao, ali je uspio da se održi na 500-600 sirijskih funti tokom osam godina rata, sve do početka libanske krize 2019. godine. Od tada posmatramo totalni kolaps obiju valuta istovremeno, što pokazuje koliko su međusobno povezane. Liban je djelovao kao respirator za Siriju. A onda je odjednom prekinuto snabdijevanje kiseonikom.