Da Dejton treba biti trajni mirovni sporazum, a privremeni ustav, koji je u datim okolnostima bio najrealnije, ali ne najbolje rješenje, od početka su naglašavale i ključne sile koje su iza njega stajale. Od uvođenja bonskih ovlaštenja, preko „Berijevih amandmana“, do intervencija visokih predstavnika, jasno je bilo da vodeće zapadne države namjeravaju u BiH provesti barem onaj minimum rješenja koji će je učiniti funkcionalnom državom i približiti zapadnim vrijednostima.
Taj proces svoj vrhunac dostigao je 2006., sa stvaranjem jedinstvene bh. vojske i pokušajem ustavne reforme poznate pod nazivom „aprilski paket“. Ipak, iako su zapadni faktori, u prvom redu SAD, uspjeli odobrovoljiti srpske stranke da postanu konstruktivan faktor u izgradnji države BiH, maksimalističkim zahtjevima Harisa Silajdžića može se zahvaliti na propasti „aprilskog paketa“.
Ovo „bošnjačko NE“ bilo je popraćeno i naglim smanjenjem interesa SAD za pokušajem unapređivanja Dejtona, posebno jer je, nakon proglašenja nezavisnosti Kosova, bilo i suviše rizično srpskim interesima gurati prst u oko na dva fronta.
Propast reformi značilo je i definitivno zaokretanje Milorada Dodika prema Moskvi i njegovu transformaciju u srpskog nacionalističkog lidera. Na mjesto reformskog procesa došlo je 15 dugih godina stagnacije, zategnute nacionalističke retorike, institucionalnog haosa i rasta ruskog utjecaja.
Poruka koju je novoizabrani američki predsjednik Džo Bajden (Joe Biden) uputio prema BiH, naglašavajući, između ostalog, i da je dejtonski ustav „nedovršen“, te usvojena rezolucija Senata SAD o BiH i Dejtonskom sporazumu kojom se traži reforma Ustava BiH, bude nadu da bi se nova administracija vodeće sile svijeta uskoro mogla vratiti na put lobiranja za one reforme koje bi od Bosne i Hercegovine učinile nešto funkcionalniju, pravedniju i ''građanskiju'' državu.
Proces koji možda nikada ne bi ni bio prekinut da BiH, u prvom redu Bošnjaci, nema tu historijsku nesreću da je najčešće predstavljaju neodgovorni i nemudri lideri.
