Nekadašnji predsjednik Savezne Republike Jugoslavije (SRJ), Srbije i Socijalističke partije Srbije, i haški optuženik Slobodan Milošević uhapšen je na današnji dan, 1. aprila 2001. godine, nakon dvodnevne akcije i višesatnih pregovora o njegovoj predaji vlastima, javlja Anadolija.

I pored toga što je pred Međunarodnim sudom pravde u Hagu još 27. maja 1999. godine optužen za ratne zločine na Kosovu, Milošević je uhapšen po krivičnoj prijavi koja ga je sumnjičila samo za zloupotrebu službenog položaja.

U tekstu prijave koju je koju je podnio tadašnji pomoćnik načelnika Uprave kriminalističke policije zadužen za suzbijanje finansijskog kriminala Miodrag Vuković navedeno je da je Milošević "prekoračujući granice svog službenog ovlaštenja izdavao nezakonite naloge, u suprotnosti sa zakonskim i ustavnim ovlašćtnjima predsjednika Srbije i predsjednika SRJ" u ukupnom iznosu od više od 1,7 milijardi dinara i više od 197 miliona tadašnjih njemačkih maraka.

Izborni poraz, demonstracije, pa hapšenje

Miloševićevo hapšenje uslijedilo je pola godine nakon njegovog poraza na izborima za predsjednika SRJ u septembru 2000. godine i masovnih demonstracija koje su uslijedile 5. oktobra zbog Miloševićevog odbijanja da taj izborni poraz prizna.

Hapšenje je zvanično počelo u večernjim satima 30. aprila, ali je Miloševića - koji je sa porodicom tada živio u elitnom beogradskom naselju Dedinje, u vili indikativnog imena "Mir" - svojim prisustvom i glasnom podrškom "bilo spremno da brani" nekoliko desetina simpatizera.

Noć između 30. i 31. aprila najprije su obilježili govori podrške Miloševićevih političkih saradnika ljudima okupljenim u "narodnu stražu" koja je čuvala vilu i Miloševića, lažna vijest da je uhapšen, objašnjenje Miloševićevih saradnika da je ta lažna vijest plasirana "kako bi se spriječile velike grupe ljudi koje su krenule ka Beogradu da brane Miloševića" i kratko pojavljivanje Miloševića na kapiji vile da bi - mahnuo okupljenima.

Oko pola dva poslije ponoći Milošević za Radio B92 izjavljuje da "pije kafu s drugovima", ljude koji su se okupili da ga štite pohvaljuje jer su im "na srcu naš narod i nacionalno dostojanstvo" i ističe da "nije uplašen".

Ulazak specijalaca u vilu "Mir"

Nešto prije tri sata ujutro 31. aprila Specijalna antiteroristička jedinica prilazi kapiji, baca šok-bombe, i ulazi u dvorište vile, čuju se i pucnji, da bi nakon toga pristigla podrška od tridesetak policajaca naoružanih automatskim puškama, a sa njima i tadašnji načelnik Resora državne sigurnosti Goran Petrović.

Miloševićeve pristalice i novinare pred zoru 31. aprila policija udaljava nekoliko stotina metara od vile čiji ulaz obezbjeđuju jake policijske snage i nekoliko džipova.

Tadašnji ministar unutrašnjih poslova Srbije Dušan Mihajlović u 9:30 sati organizuje vanrednu konferenciju za novinare i izjavljuje da je Vojska Jugoslavije (VJ) spriječila policiju da uhapsi Miloševića koji je poručio da ga "živog neće odvesti u zatvor".

Sat nakon toga, stotinjak Miloševićevih pristalica probilo je kordon policije, a oko podneva to uspijeva još jednoj grupi od oko 150 ljudi, i svi zajedno ponovo "čuvaju" Miloševića ispred ulaza u vilu.

Istovremeno traje vanredna sjednica Vlade Srbije koja je pozvala "sve naoružane civile" da odmah polože oružje "kako bi se izbjegle žrtve i omogućilo privođenje Miloševića istražnom sudiji".

Niko ne smije biti nedodirljiv

Tadašnji premijer Srbije Zoran Đinđić kritikovao je ponašanje "pojedinaca" iz Generalštaba VJ i Gardijske brigade jer su "sistematski sprječavali republičke organe u vršenju njihove dužnosti" i "pružali otvorenu podršku naoružanim civilima u ličnom obezbjeđenju" Miloševića.

U poslijepodnevnim satima, nakon sastanka sa tadašnjim načelnikom Generalštaba VJ Nebojšom Pavkovićem, tadašnji predsjednik SRJ Vojislav Koštunica izjavio je "da nijedan pojedinac, pa ni Slobodan Milošević nije vrijedan građanskog rata i krvoprolića, da nijedan pojedinac ne smije i ne može da ugrozi državni i nacionalni interes i da niko ne smije biti nedodirljiv".

Sat nakon ponoći 1. aprila tadašnji ministar unutrašnjih poslova SRJ Zoran Živković izjavio je Radiju Slobodna Evropa se u vili vode pregovori o Miloševićevoj mirnoj predaji policiji, a oko dva sata nakon ponoći nekoliko desetina policajaca u punoj borbenoj opremi približilo se rezidenciji.

Oko pola pet ujutro iz vile se začulo pet pucnjeva, a iz dvorišta je velikom brzinom izašla kolona automobila u kojoj se nalazio i Milošević.

U pet sati Ministarstvo unutrašnjih poslova Srbije zvanično je saopštilo je da je Milošević uhapšen "bez otpora", a ministar Mihajlović izjavio da je Miloševićeva kćerka Marija pucala neposredno prije nego što je on uhapšen.

Izručenje Haškom tribunalu i optužbe

Slobodan Milošević je 28. juna 2001. godine izručen Tribunalu u Hagu, na osnovu uredbe Vlade Srbije koju je Ustavni sud SRJ istog dana proglasio "neustavnom".

Budući da je 28. jun veliki pravoslavni praznik - Vidovdan, za koji su vezana dva, za Srbiju presudna historijska događaja, Boj na Kosovu 1389. godine i atentat na Franca Ferdinanda u Sarajevu 1914. godine, u dijelu javnosti u Srbiji "izbor" baš tog datuma za izručenje Miloševića Tribunalu posmatra se i danas kao namjera da se Srbija "dodatno ponizi".

Nakon izručenja, optužnici protiv Miloševića, pored ratnih zločina na Kosovu, dodate su i optužnice za ratne zločine i genocid u Bosni i Hercegovini i ratne zločine u Hrvatskoj. Suđenje je počelo 12. februara 2002. godine, a Milošević je optužnicu ocijenio kao "zli i neprijateljski napad" na njega i negirao krivicu.

Umro je 11. marta 2006. godine u ćeliji pritvora u Ševeningenu, a Ministarstvo vanjskih poslova Holandije saopštilo je da je Milošević umro prirodnom smrću, iako dio javnosti u Srbiji i danas smatra da je zapravo ubijen zbog nehumanog tretmana u pritvoru, odnosno zato što mu je namjerno prepisana pogrešna terapija za visok krvni pritisak od koga je bolovao.

Socijalistička partija Srbije (SPS) kojom je Milošević, kao i Srbijom, neprikosnoveno vladao, brzo se oporavila od Miloševićevog pada i hapšenja.

Iako je na vanrednim parlamentarnim izborima u decembru 2000. godine, prvim nakon Miloševićevog pada, osvojila za SPS do tada nezamislivo mali broj poslaničkih mandata, 37 od 250, a na izborima u decembru 2003. godine, nakon ubistva Zorana Đinđića samo 22 poslanička mjesta, Miloševićeva partija je već u martu 2004. godine pružila podršku manjinskoj Vladi Vojislava Koštunice iako zvanično nije ušla u Vladu.

Nakon Miloševićeve smrti, na čelo SPS 2006. dolazi Ivica Dačić koji tu partiju na izborima početkom 2007. godine sa samo 5,64 posto osvojenih glasova ipak uvodi u parlament.

Ispostavilo se da je to bila samo prolazna slabost, pa je SPS na vanrednim izborima 2008. godine sa 7,58 posto osvojenih glasova uspjela ne samo da uđe u Vladu, nego je i Dačić postao zamjenik premijera i ministar unutrašnjih poslova.

Kontroverzna deklaracija o pomirenju

Nakon tih izbora potpisana je po mnogima kontroverzna Deklaracija o političkom pomirenju Demokratske stranke (DS) i SPS, nepomirljivih političkih protivnika iz doba Đinđića i Miloševića, koju je sa Dačićem potpisao tadašnji lider DS Boris Tadić.

Već poslije sljedećih izbora, 2012. godine, Dačić je postao premijer Srbije, a dvije godine nakon toga ministar vanjskih poslova i prvi potpredsjednik Vlade tadašnjeg srbijanskog premijera, a sadašnjeg predsjednika Aleksandra Vučića.

Za izbore zakazane za 3. april 2022. godine, čije je raspisivanje dočekao kao predsjednik Skupštine, Dačić se građanima predstavio sloganom "Ivica Dačić - premijer Srbije", preporučujući sebe za funkciju predsjednika Vlade i sugerišući da bi za Srbiju najbolje bilo da nakon tih izbora predsjednik Srbije i dalje ostane Vučić.

Njegov odnos prema Miloševićevoj politici možda najbolje ilustruje dio govora sa završne predizborne konvencije SPS održane 26. marta ove godine.

- Nema priznanja Kosova, 18 zemalja je povuklo priznanje, bit će još toliko. Nema ulaska u NATO pakt, to mora da bude zapisano u Ustavu, Srbija mora da bude vojno neutralna. Republika Srpska nije genocidna tvorevina, ona je rezultat herojstva srpskog naroda i mudre politike Socijalističke partije Srbije i Slobodana Miloševića - istakao je Dačić.