U skladu sa činjenicom da su pojedini portali, jučer i danas, prenijeli informaciju kako Federalna uprava policije (odnosno njen Centar za forenzička ispitivanja, vještačenja i istraživanja) nema licencu za uređaje koji analiziraju mobilne telefone, te da se krivica za navedeno direktno adresira ovoj instituciji, radi pravilnog informiranja javnosti, ali i zaštite digniteta i profesionalnog rada uposlenika Centra za forenzička ispitivanja, vještačenja i istraživanja – odnosno Federalne uprave policije, iz ove institucije su poslali saopćenje u kojem demantiraju ove navode. 

Prenosimo ga u cijelosti.

Određene metodologije

Od trenutka nabavke uređaja za analizu mobilnih telefona (a to je već nekih 14 godina) nabavka licenci za navedene uređaje provodi se na istovjetan način.

U tom segmentu, važno je istaći, da na nivou Vlade FBiH, postoje određene metodologije, pravila i obrasci na koji način se planiraju i provode sve nabavke. U tom smislu, ističemo da npr. postoji i trogodišnji plan javnih nabavki za svaku instituciju (uključujući i FUP) i da se u njima predviđaju sve neophodne potrebe za određeno ministarstvo ili upravnu organizaciju.

Posljednji takav plan nabavki, pravljen je za period 2023. – 2025. godine (naredne godine će se praviti plan za period 2024. – 2026. godina i tako dalje). To znači da se sve potrebno, u ovom slučaju licence za uređaje za analizu mobilnih telefona, planiraju po tri godine unaprijed. Nakon ovako donošenog Plana javnih nabavki, nadležni sektor provodi sve druge neophodne aktivnosti vezane za realizaciju navedenih planova. Svakako, vrijedi istaći, da se navedeni sektor mora pridržavati kako Zakonom o Javnim nabavkama BiH, tako i drugim propisima.

Problem sa navedenim licencama, aktuelan je posljednjih nekoliko godina, i do sada je Federalna uprava policije, na različite načine, uspijevala premostiti navedene probleme. Iznimno je važno istaći podatak da je prošle godine vlasnik licenci (firma Cellebrite, odnosno država Izrael) obustavio licence za sve (policijske) institucije u BiH, kao i za zemlje regiona, koje su se naknadno snalazile svaka na svoj način. Tada smo, prvenstveno zahvaljujući, upornom, stručnom angažmanu i privatnim konekcijama (nažalost) rukovodioca Centra za forenzička ispitivanja, vještačenja i istraživanja, uspjeli biti prva institucija kojoj je data dozvola za nabavku navedenih licenci.

Javni poziv

Ove godine ponavlja se slična situacija. U prethodnih sedam – osam mjeseci novi rukovodilac Federalne uprave policije – direktor Vahidin Munjić i rukovodilac Centra za forenzička ispitivanja, vještačenja i istraživanja dr.sc. Mladen Milosavljević su održali veliki broj sastanaka (i pokrenuli niz inicijativa) sa predstavnicima različitih institucija u pokušaju rješenja navedenog problema.

Dakle, kako je i u našem dopisu (na koji se referiše novinar) naglašeno, objave javnog poziva za nabavku navedenih licenci objavljene su i provedene na vrijeme (u skladu sa obavezujućom zakonskom regulativom), kao i prethodnih godina, ali se nije javio niti jedan ponuđač koji bi mogao nabaviti navedene licence. Iz ovoga jasno proizlazi da odgovornost Federalne uprave policije za ne dobijanje licenci ne postoji. Naime, firma proizvođač uređaja koji se koristi za analizu mobilnih telefona „Cellebrite“, u ovakvim slučajevima se mora obratiti svojim nadležnim institucijama u Izraelu (ministarstvo odbrane) koje daje ili ne daje saglasnost za davanje – obnavljanje licence.

Zahtjev svake policijske ili druge agencije koja se bavi analizom mobilnih telefona, razmatra se posebno i po kriterijumima koji nisu poznati (jedna vrsta diskrecionog prava). Kako smo mi prošle godine bili prva institucija koja je dobila licence za navedene uređaje (te tada preuzimali i predmete drugih agencija koje nisu imali licence), tako je u ovoj godini dozvolu dobila Agencija za forenzička vještačenja i ispitivanja (kojoj je odobrena nabavka i novog uređaja treće generacije UFED3), kao i MUP Republike Srpske, odnosno njihov Kriminalističko-tehnički centar (koji je nakon dobijanja dozvole i saglasnosti izvršio uplatu neophodnih novčanih sredstava). Međutim, čak i nakon toga, Cellebrite, odnosno država izrael, je povukla saglasnost za navedenu instituciju. Dakle, sada je i MUP Republike Srpske u istom problemu kao i Federalna uprava policije. U pravilima igre, koja se provode, naznačeno je da se novi zahtjev za dodjelu licenci može podnijeti šest mjeseci nakon prethodnog zahtjeva (što ćemo mi i uraditi, uz zahtjev za nabavkom i uređaja treće generacije).

Centar za forenzička ispitivanja, vještačenja i istraživanja je u cilju rješavanja novonastale situacije, nabavio softver za ovu vrstu vještačenja od drugog proizvođača, a koji je dostupan na svjetskom tržištu i koji se koristi u oblasti digitalne forenzike. Proceduru za nabavkom nevedenog novog softvera smo pokrenuli još prošle godine, kada smo i osjetili mogućnost problema sa postojećim uređajima. Međutim, sistem javnih nabavki, planiranja, pravila igre, pravila proizvođača, rokovi isporuke, kompanije koje vrše zastupanja i distributera su nešto na što mi ne možemo utjecati.

Dugotrajni procesi

Kako bismo i na drugi način prevazišli navedeni problem, već duže vremena smo u pregovorima, sa drugom kompanijom koja je razvila softver koji se koristi u ovoj oblasti vještačenja (a koja do sada nije bila prisutna na tržištu BiH). I ovdje se radi o dugotrajnim procesima, na koje Federalna uprava policije ne može imati utjecaja.

U međuvremenu, smo produžili i licencu za oblast forenzike računara, čime je riješen i problem vještačenja u toj oblasti.

Federalna uprava policije, nedvojbeno podržava rad i slobodu novinara u njihovom radu, ali istovremeno skreće pažnju da pisanje bez poznavanja činjenica, procesa i detalja o temi o kojoj se piše, mogu nanijeti nemjerljivu štetu (u ovom slučaju su nanijeli, kako Federalnoj upravi policije i njenom Centru za forenzička ispitivanja, vještačenja i istraživanja, tako i rukovodiocima tih institucija).

Smatrali smo i smatramo da portal koji je prvi prenio navedenu informaciju, nije ispoštovao osnovnu novinarsku premisu, koja upućuje da se čuje i druga strana. Dakle, uopće nije problem u objavljivanju dokumenta (iako i to sa sobom povlači niz nekih drugih pitanja), već novinarsko tumačenje, sugestije, pitanja, komentari, upute koji vrlo direktno otvaraju pitanje samog cilja objavljivanja teksta u ovoj formi.

I na kraju, Federalna uprava policije, odnosno njen Centar za forenzička ispitivanja, vještačenja i istraživanja, ostaje otvoren za sve vidove saradnje sa medijima, ali istovremeno naglašava da će maksimalno štititi instituciju i svoje uposlenike u situcijama kada se o njima, kao uposlenicima naše institucije pišu netačne i zlonamjerne tvrdnje, kojima se narušava njihov (institucionalni) profesionalni dignitet, ali i privatni ugled - navodi se u saopćenju.