Sve više raste zanimanje za razne spomenike i građevine u bivšoj Jugoslaviji koji svojom veličinom i kreativnošću fasciniraju umjetnike i naučnike širom svijeta, prenosi CNN.
Hotel "Haludovo"
Prvog januara 1967. godine Jugoslavija je prihvatila svijet. Od tog trenutka strani posjetioci mogli su ući u državu bez vize, a hoteli u Jugoslaviji nicali su brzinom JAT-ovog (Jugoslavenski Aerotransport) aviona. Veličina i arhitektonska ambicija novih hotelskih kompleksa bile su zapanjujuće.
Među najspektakularnijima bio je hotel "Haludovo" na otoku Krku, čiji je prvi investitor bio Bob Gučione (Guccione), izdavač časopisa ''Penthouse''. Hotel je otvoren 1972. godine. Njegova prostrana, energična arhitektura – djelo Borisa Magaša – izgledala je poput seta za neki film o Džejmsu Bondu (James). A sve to u socijalističkoj državi.
Hotel je propao godinu nakon otvorenja. Kasnije je ponovno otvoren pod državnom kontrolom da bi ga 1991. godine pogodio rat. Hotel je tada služio kao izbjeglički kamp, prije nego što je prodat 1995. godine i šest godina kasnije ponovno zatvoren.
Memorijalni kompleks Tjentište
Širom nekadašnje Jugoslavije postoje spomenici koji svjedoče o naizgled kontradiktornim vrijednostima Titove socijalističke konfederacije i koje je zadesila slična sudbina kao i "Haludovo".
U Nacionalnom parku Sutjeska, na granici između Bosne i Hercegovine i Crne Gore, stoji nekoliko upečatljivih apstraktnih betonskih skulptura nalik krilima. Označavaju središte Bitke za Sutjesku, jer je tamo Tito preokrenuo ishod bitke protiv nacističke Njemačke. Svake godine stotine hiljada Jugoslavena dolazile bi odati počast hiljadama partizana ubijenih na tom mjestu.
No, danas su te, nekad bijele, betonske skulpture poprilično usamljene. I prljave. Nedavno klizište oštetilo je okruženje, dok je spomen-dvorana ispod Živkovićevog spomenika, koji je dizajnirao arhitekt Ranko Radović, još oštećena i vandalizirana.
Betonsko naslijeđe
Godine 1958. na svjetskoj izložbi u Briselu (takozvanoj Expo 58), jugoslavenski paviljon bio je daleko udaljen od sovjetskog bloka, a bio je sačinjen od predivno lagane strukture – staklenih zidova, širokih, otvorenih ulaza i elegantnih stuba. Dizajnirao ga je Vjenceslav Rihter (Richter), a smatran je briljantnim odgovorom na tešku sovjetsku školu socijalističkog realizma, arhitektonskog mamurluka Staljinovog ubojitog ''radničkog raja''.
Nova jugoslavenska arhitektura, koja se većim dijelom sastojala od jeftinog i podatnog betona, bila je hrabar način da se izrazi drugačiji put te socijalističke zemlje – ali i razlika između kultura njenih konstitutivnih država – energičan, kreativan i elegantan.
Hoće li razdvojene republike, u kojima se još nalaze ovi brutalistički spomenici, početi cijeniti njihov kvalitetu? Hoće li se hotel "Haludovo" ponovo otvoriti? Samo vrijeme će pokazati, piše CNN.
