Međunarodni tim Svjetske zdravstvene organizacije (WHO) koji je istraživao porijeklo epidemije koronavirusa danas će objaviti svoj izvještaj koji će razočarati mnoge koji su očekivali konačan i definitivan odgovor na vjerovatno najveću misteriju ove pandemije.

List "Washington post" dobio je kopiju izvještaja prije objavljivanja u kome, kako navode, ne postoje nikakvi čvrsti zaključci o porijeklu virusa uprkos velikim očekivanjima javnosti poslije posjete tima eksperata WHO-a Vuhanu početkom godine.

"Vrlo vjerovatni" scenario je da je virus na ljude prenesen preko nepoznate životinje, dok je široko rasprostranjena ideja da je korona "pobjegla" iz laboratorije u Vuhanu "ekstremno malo vjerovatna". Druga dva scenarija, da je virus prešao direktno sa šišmiša i da se proširio preko zamrznute hrane – su negdje između ova dva ekstrema.

Rezultati će, piše američki list, najvjerovatnije frustrirati kritičare WHO misije koji smatraju da je politizovana i da zbog pritiska kineskih vlasti koje su krile informacije još od prvih dana pandemije, nije uzela u razmatranje neke scenarije.

Zaraženi nisu tražili medicinsku pomoć

Prvi slučajevi koronavirusa povezivani su sa pijacom morskih plodova u Huananu, gusto naseljenoj četvrti Vuhana. Tim WHO posjetio je pijacu u februaru i analizirao da li je eventualno bolest povezana sa pijacom. Neki čvrst i konkretan zaključak o ulozi pijace u širenju bolesti, na osnovu raspoloživih podataka, nije donesen.

Tim je pronašao da je svega 28 posto ranih slučajeva bilo vezano sa pijacom Huanan, dok je dodatnih 5 procenata indirektno bilo povezano sa pijacom, ali i drugim pijacama u gradu. U izvještaju se pominje rani slučaj oboljelog od korone koji nije imao nikakve veze sa pijacom Huanan, a od prvih slučajeva Covida-19, njih 47 posto nije uopće bilo povezano sa pijacom.

U izvještaju se navodi da iako to može da znači da Huanan pijaca nije izvor zaraze, mnogi blagi slučajevi zaraze nisu prijavljeni jer zaraženi nisu tražili medicinsku pomoć.

-  Nikakvi čvrsti zaključci o ulozi pijace Huanan ne mogu se donijeti - naveli su autori.

U izvještaju se navodi da je u oktobru 2019. registrovano 92 slučaja pacijenata sa simptomima nalik Covidu-19, dva mjeseca prije prve zvanično potvrđene infekcije. Iako je kineska vlada isključila mogućnost da su to slučajevi korone, pozivajući se na retrospektivno serološko testiranje, tim WHO navodi da je nivo antitijela mogao da opadne poslije toliko vremena, naročito jer su testovi sprovedeni godinu dana poslije eventualne infekcije.

Najbliži poznati srodnik SARS-CoV2 (naučno ime za koronavirus) je pronađen među šišmišima u kineskoj proivinciji Junan. U izvještaju se, međutim, navodi da evolutivna distanca dva virusa iznosi “nekoliko sedmica” i da je možda neka druga životinja bila posrednik u prelasku virusa sa životinje na čovjeka.

Iako se u izvještaju navodi da je to najvjerovatniji scenario, nema dokaza koja bi to životinja mogla da bude. Slični virusi pronađeni su kod pangolina, ugroženih stvorenja koje liče na kombinaciju mravojeda i armadila, ali nema čvrstih dokaza da su oni bili posrednici u širenju kovida.

U izvještaju se navodi da su među osumnjičenima lasice i mačke, jer su podložne virusu, ali i da bi druge životinje mogle da budu potencijalni prenosioci virusa.

Tokom obilaska pijace u Vuhanu, istraživačima je rečeno da se na pijaci ne prodaju žive životinje, kao i da se životinje ne kolju na licu mjesta iako se u nekim prodavnicama prodaju žive ribe i vodozemci poput kornjača. Većina proizvoda je zamrznuta, navodi se u izvještaju i dodaje da se na pijaci mogu naći i egzotični primjerci pacova, bodljikavih prasića, krokodila i jelena.

U odgovoru na pandemiju, Kina je zabranila prodaju i upotrebu divljih životinja u ishrani u februaru 2020. Međutim, trgovina životinjskih proizvoda poput krzna i sastojaka za tradicionalnu kinesku medicinu nije prestala.

Eksperti su u izvještaju naveli da je potrebna detaljnija analiza robe koja se prodaje na pijaci, kao i ispitivanje da li u okolini pijace žive psi i mačke. U izvještaju se navodi da im je neimenovani istraživač rekao da je, kada je posjetio pijacu 2014. godine, video kako se prodaju žive zmije i rakuni.

Kineski zvaničnici kažu da je moguće da se virus proširio na Vuhan preko zamrznute hrane. WHO tim je detaljno istražio ovaj senario, naročito kada su vidjeli da je većina robe na pijaci u Vuhanu zaleđena, kao i da su neke prethodne epidemije infekcija bile povezane sa morskom hranom.

U izvještaju se daje za pravo nekim kineskim tvrdnjama da je virus u zemlju stigao preko uvezene zamrznute hrane, godinu dana prije početka epidemije uz komentar da virus može da opstane u zaleđenoj i zamrznutoj hrani. U izvještaju se navodi da "postoji mogućnost" da je zamrznuta hrana dovela do izbijanja epidemije u Vuhanu krajem 2019. ali da je 2019. taj scenario bio “nevjerovatan” jer ne postoje dokazi da je virus cirkulisao negdje drugdje. "Mogućnost zaražavanja preko zaleđene hrane je relativno niska", navode eksperti.

Najkontroverznija mejnstrim teorija o porijeklu koronavirusa je da je procurio iz laboratorije u Vuhanu tokom nekog naučnog eksperimenta. Teorija ima neke vrlo poznate zagovornike, uključujući bivšeg šefa Centra za kontrolu i prevenciju bolesti Roberta Redfilda, ali mnogi naučnici smatraju da je riječ o politički motivisanoj teoriji bez direktnog dokaza.

Curenja virusa iz laboratorija su moguća

WHO tim je razmotrio i taj scenario i zaključio da je "ekstremno malo vjerovatan" i posvetio mu je relativno mali segment izvještaja.

Tim je priznao da su curenja virusa iz laboratorija moguća, kao i da su u Institutu za virologiju Vuhana nalazi kolekcija sojeva koronavirusa vrlo sličnih SARS-CoV-2. Navodi se i da se laboratorija centra za kontrolu bolesti preselila blizu Huanan pijace 2. decembra 2019. i da takva selidba može da poremeti operacije u bilo kojoj laboratoriji, ali su eksperti brzo odbacili ideju da je virus "pobjegao" iz laboratorije, navevši da su vuhanske laboratorije dobro osigurane i da nikada nisu prijavile slične incidente, kao i da prije pandemije nisu radili sa koronavirusima iz šišmiša.

Tim WHO navodi da je Ši Žengli, istraživač u vuhanskoj laboratoriji koja radi sa šišmišima, rekla da niko od zaposlenih nije bio zaražen tokom trogodišnjeg istraživanja koronavirusa među slijepim miševima. Iz izvještaja, navodi "Washington pos"t, nije jasno da li je tim zatražio neke konkretnije dokaze za ovu izjavu ili joj je samo povjerovao na riječ, prenosi Nova S.