Sjedinjene Države i njihovi saveznici koordiniraju nove finansijske i ekonomske sankcije Rusiji nakon što je Moskva priznala dvije otcijepljene regije u istočnoj Ukrajini kao nezavisne entitete, rekli su zvaničnici.

Predsjednik Vladimir Putin potpisao je i ukaz o raspoređivanju ruskih trupa u otcijepljenim regijama. Ali zvaničnici Bijele kuće rekli su da, budući da Rusija već ima trupe u tim mjestima, potezi Moskve nisu pokrenuli široki paket sankcija na kojem Vašington i njegovi saveznici rade u slučaju ruske invazije na Ukrajinu.

Bijela kuća je najavila zasebne, manje stroge i ciljanije sankcije. Države članice Evropske unije također razmatraju moguće sankcije.

Rusija je pod zapadnim sankcijama od aneksije Krima 2014. godine.

Dodate su kaznene mjere nakon što je bivši ruski špijun otrovan u Britaniji 2018.

Rusija je negirala bilo kakvu umiješanost i nakon istrage o optužbama, koje je opovrgla Moskva, o ruskom miješanju u američke predsjedničke izbore 2016. na kojima je pobijedio Donald Trump.

Evo nekoliko načina na koje bi sankcije mogle usmjerene na Rusiju:

Banke i finansijske kompanije

Neke manje ruske državne banke već su pod sankcijama: Vašington je 2014. uveo ograničenja na banku Rossiya zbog njenih bliskih veza sa zvaničnicima Kremlja.

Prema izvorima, Bajdenova administracija pripremila je sveobuhvatnu mjeru za nanošenje štete ruskoj ekonomiji kojom bi se prekinuli "korespondentni" bankarski odnosi između ciljanih ruskih banaka i američkih banaka koje omogućavaju međunarodna plaćanja.

Vašington će također koristiti svoj najmoćniji alat za sankcioniranje određenih ruskih pojedinaca i kompanija tako što će ih staviti na listu posebno određenih državljana (SDN), efektivno ih izbaciti iz američkog bankarskog sistema, zabraniti njihovu trgovinu s Amerikancima i zamrznuti njihovu američku imovinu.

Izvori upoznati sa planiranim mjerama rekli su da su moguće mete VTB banka (VTBR.MM), Sberbanka (SBER.MM), VEB i Gazprombank. Nejasno je hoće li ruske banke biti dodane na listu SDN, ali obje vrste sankcija mogle bi snažno pogoditi Rusiju i otežati transakcije u američkim dolarima.

Velike ruske banke su duboko integrisane u globalni finansijski sistem, što znači da bi se sankcije mogle osjetiti daleko izvan njenih granica. Podaci Banke međunarodnih poravnanja (BIS) pokazuju da evropski zajmodavci drže lavovski dio od skoro 30 milijardi dolara stranih banaka.

Prema podacima ruske centralne banke, ukupna strana aktiva i pasiva ruskog bankarstva iznosila je 200,6 milijardi dolara, odnosno 134,5 milijardi dolara, pri čemu je udio u američkim dolarima iznosio oko 53 posto oba, što je pad sa 76 do 81 posto prije dvije decenije.

Britanija je prošle sedmice zaprijetila da će blokirati ruske kompanije u prikupljanju kapitala u Londonu, evropskom finansijskom centru za takve transakcije, a premijer Boris Džonson (Johnson) je rekao da će vlada ciljati ruske banke i ruske kompanije.

Pojedinačne sankcije

Sankcioniranje lica zamrzavanjem imovine i zabranom putovanja je uobičajeno sredstvo, a Sjedinjene Države, EU i Britanija već imaju takve sankcije protiv brojnih ruskih pojedinaca.

EU je u ponedjeljak uvela sankcije petorici ljudi koji su bili uključeni u ruske parlamentarne izbore na aneksiranom Krimu u septembru 2021.

Iako su Sjedinjene Države koristile oznaku SDN da sankcioniraju oligarhe za koje se u prošlosti smatralo da su "loši akteri", postali su oprezniji u posljednjih nekoliko godina nakon što su sankcije vlasniku Rusala iz 2018. dovele do vrtoglavog porasta cijena aluminija i prisilile Vašington da se povuče. Prijedlog zakona koji su demokrate američkog Senata predstavile u januaru ima za cilj sveobuhvatne sankcije protiv najviših ruskih vladinih i vojnih zvaničnika, uključujući Putina, a predsjednik Džo Bajden (Joe Biden) rekao je da bi bio spreman da razmotri lične sankcije ruskom predsjedniku. 

Moskva je saopštila da svaki potez za uvođenje sankcija samom Putinu ne bi naštetio ruskom predsjedniku lično, ali bi se pokazao "politički destruktivnim".

Britanija - dom mnogih bogatih Rusa - zaprijetila je da će razotkriti imovinu i vlasništvo kompanija na svom tlu ako Rusija napadne Ukrajinu, a Džonson je rekao da postoji "problem s ruskim novcem u gradu (Londonu)".

"Curbing chips"

Bijela kuća je poručila američkoj industriji čipova da bude spremna na nova ograničenja izvoza u Rusiju ako Moskva napadne Ukrajinu, uključujući potencijalno blokiranje ruskog pristupa globalnim zalihama elektronike.

Slične mjere primjenjivane su tokom Hladnog rata, kada su tehnološke sankcije držale Sovjetski Savez tehnološki zaostalim i ograničavale ekonomski rast.

Energetska korporacija i Sjeverni tok 2

Sjedinjene Države i EU već imaju sankcije na ruski energetski i odbrambeni sektor, pri čemu se državna plinska kompanija Gazprom, njena naftna kompanija Gazpromnjeft i proizvođači nafte Lukoil, Rosnjeft i Surgutneftegaz suočavaju s raznim vrstama ograničenja izvoza/uvoza i dugova. 

Sankcije bi mogle biti proširene i produbljene, a jedna od mogućih opcija bila bi da se spriječi da se kompanije smire u američkim dolarima.

Sjeverni tok 2, nedavno završeni plinovod od Rusije do Njemačke koji tek treba da dobije regulatorno odobrenje, također bi bio predmet sankcija Evropske unije, rekao je austrijski kancelar Karl Nehamer (Nehammer).

Zavisnost Evrope od ruskih snabdijevanja energentima slabi ruke Zapada kada se razmatraju sankcije u ovom sektoru.

Isključivanje SWIFT-a

Jedna od najstrožih mjera bila bi da se ruski finansijski sistem isključi iz SWIFT-a, koji se bavi međunarodnim finansijskim transferima i koristi ga više od 11.000 finansijskih institucija u više od 200 zemalja.

SWIFT je 2012. godine isključio iranske banke pošto su međunarodne sankcije Teheranu pooštrene zbog njegovog nuklearnog programa. Iran je izgubio polovinu prihoda od izvoza nafte i 30 posto vanjske trgovine, saopštio je istraživački Carnegie Moskovski centar.

Od zapadnih zemalja, Sjedinjene Države i Njemačka bi najviše izgubile takvim potezom, jer su njihove banke najčešći korisnici SWIFT-a kod ruskih banaka, rekla je Marija Šagina iz Carnegie Moskovskom centru.

Pozivi da se ukine ruski SWIFT pristup razmatrani su 2014. kada je Moskva anektirala Krim, što je Moskvu navelo da razvije alternativni sistem za razmjenu poruka, SPFS.

Broj poruka poslanih preko SPFS-a bio je oko petine ruskog unutrašnjeg saobraćaja u 2020. godini, prema podacima centralne banke, koja ima za cilj da poveća ovaj broj na 30 posto u 2023. Međutim, SPFS se borio da se uspostavi u međunarodnim transakcijama.

Državni dug

Pristup ruskim obveznicama postaje sve ograničeniji, a sankcije bi mogle biti dodatno pooštrene, uz zabranu trgovanja na sekundarnom tržištu i novim euroobveznicama i novim obveznicama u ruskoj rublji poznatih kao OFZ-ovi koji su plivali kao opcija.

U aprilu 2021. Bajden je zabranio američkim investitorima da kupuju nove obveznice ruske rublje zbog optužbi za miješanje u izbore.

Sankcije uvedene 2015. učinile su budući dug u ruskim dolarima neprikladnim za mnoge investitore i ključne indekse. Te mjere su smanjile vanjski dug Rusije za 33 posto od početka 2014. godine sa 733 na 489 milijardi dolara u trećem kvartalu 2021. Niži dug poboljšava bilans stanja zemlje na površini, ali je lišava izvora finansiranja koji bi mogli doprinijeti ekonomskom razvoju, rastu i razvoj.