Ruske bezbjednosne i obavještajne službe su bile više uspješnije u radu u Ukrajini od vojske, tvrde stručnjaci vodećeg odbrambenog analitičkog centra iz Velike Britanije.

Ruska obavještajna agencija je pripremala invaziju na Ukrajinu od juna 2021, navodi se u izvještaju Kraljevskog instituta za bezbjednost (Rusi).

Ruska Federalna služba bezbjednosti (FSB) brzo je ostvarila dominantan uticaj na stanovnike okupiranih dijelova Ukrajine, navodi se u izvještaju.

Presretnute komunikacije

Izveštaj je sastavljen na osnovu informacija dobijenih od izvora i snimljenih dokumenata, objašnjavaju autori.

Doprinos su dali i ukrajinski obavještajni zvaničnici, dio informacije dobijenih je i kroz presretnute komunikacije i istraživanja na terenu.

Istraživači kažu da je FSB uspio da preuzme hard diskove iz državnih kompjutera kako bi identifikovao prokijevske pojedince, uhapsio ih i ispitao.

Jedinice za elektronsko ratovanje su raspoređene kako bi odsjekli okupirane dijelove Ukrajine od svijeta, što im omogućava da uspostave kontrolu, saopštili su.

Šef ruske vanjske obavještajne službe SVR, rekao je predsjedniku Vladimiru Putinu da im je potrebno više vremena za pripremu i zatražio da se invazija odloži.

Njegov zahtjev je odbijen, kažu iz istraživačkog centra.

Obim ruskih tajnih operacija

Izvještaj Preliminarne lekcije iz ruskih nekonvencionalnih operacija tokom rusko-ukrajinskog rata, od februara 2022. do februara 2023, na 39 strana objašnjava i upozorava zapadne vlade o obimu ruskih tajnih operacija za infiltriranje u određene zemlje zemlje.

Džek Vatling, glavni autor istraživanja, ukazao je na nedavno hapšenje visokog njemačkog obavještajnog zvaničnika optuženog za prosljeđivanje povjerljivih informacija Moskvi.

- Očigledno je da su ruske specijalne službe uspjele da regrutuju veliku mrežu agenata u Ukrajini prije invazije i da je veliki dio tog aparata ostao funkcionalan i poslije invazije, obezbjeđujući stalan protok obavještajnih podataka ruskim snagama - navodi se u izvještaju.

Ruska državna špijunska agencija, FSB, nasljednik sovjetskog KGB-a, uspjela je da to uradi formiranjem privremenih operativnih grupa koje su imale zadatke da se usredsrede na pojedine gradove, poput Melitopolja.

Oduzimali dokumente iz lokalnih štabova

Kako su ruske snage napredovale, službenici FSB-a bi oduzimali dokumente ukrajinske vlade iz lokalnog štaba, preuzimali hard diskove računara što im je onda omogućavalo da naprave spiskove ko radi za državu i gdje žive.

Pretresi po kućama su potom doveli do hapšenja i ispitivanja u podrumima.

Često su ih mučili, navodi Votling, ne toliko da bi se izvukle informacije, već da bi ih zastrašili, da bi se stanovništvo odvratilo od otpora okupaciji.

Rusija je dosljedno negirala višestruke optužbe za kršenje ljudskih prava u Ukrajini.

Najmanje 800 ukrajinskih zvaničnika je počelo da radi za FSB od čega neki dobrovoljno, a neki pod prisilom.

U isto vrijeme, jedinice za elektronsko ratovanje radile su na prekidu pristupa ukrajinskoj televiziji, radiju i internetu, dodatno izolujući stanovništvo u oblastima pod okupacijom.

FSB je procijenio da je potrebno da kontrolišu samo osam posto stanovništva da bi pokorili neku oblast, kaže Votling.

Opšta slika je da su ruske obavještajne i bezbjednosne agencije postigle veći uspjeh u Ukrajini nego njena vojska, koja je pretrpjela brojne neuspjehe.

Špijuni imali određenih propusta

Međutim, i špijuni su imali određenih propusta.

Njihova prvobitna procjena prije invazije, koju su dali ruskom predsjedniku Vladimiru Putinu, bila je da će ruske snage biti dočekane raširenih ruku i da će se vlada u Kijevu brzo srušiti.

To se pokazalo pogrešno.

- Ruskim specijalnim službama nedostaje poštenje da tačno izvještavaju o sopstvenim naporima. Čini se da postoji sistemski problem pretjeranog izvještavanja o vlastitim uspjesima i prikrivanja slabosti nadređenima.

Džek Votling ukazuje na primjer ruskog generala u vojnoj obavještajnoj službi GRU koji je bio zadužen za trovanje u Solsberiju 2018. korišćenjem nervnog agensa novičok u neuspjelom pokušaju da ubije Sergeja Skripalja, prebjeglog iz KGB-a.

Uprkos tome što je operacija razotkrivena i navodni krivci javno identifikovani, taj general nije smijenjen. Umjesto toga, on je unaprijeđen.

Za godinu dana od početka rata u punom obimu, formirana je nova mapa sajber napada, piše francuska odbrambena grupa Tales.

Na samom početku sukoba većina incidenata bila je usmjerena samo na Ukrajinu (50,4 posto  u prvom kvartalu 2022. naspram 28,6 posto u trećem kvartalu), ali je u zemljama EU u posljednjih šest mjeseci došlo do naglog porasta incidenata vezanih za rat u Ukrajini (9,8 posto naspram 46,5 posto  globalnih napada).

Tri glavne oblasti

Tales u izvještaju ističe tri glavne oblasti:

- treći kvartal 2022. godine bio je prekretnica za sajber napade, sa jasnim prelazom sa sajber rata usmjerenog na Ukrajinu i Rusiju u hibridni sajber-rat visokog intenziteta širom Evrope;

- ruski sajber napadi sve više obraćaju pažnju na kritičnu evropsku nacionalnu infrastrukturu u sektorima kao što su avijacija, energetika, zdravstvo, bankarstvo i javne usluge;

- proruski hakeri koriste DDoS napade kako bi servere privremeno učinili nedostupnim i ometali rad usluga. Oni su dio ruske strategije za vođenje informacionog rata kao način da se iscrpe javna i privatna preduzeća.

Početkom marta, Majkrosoft je naveo da je Rusija u prvih šest sedmica ove godine pokrenula sajber napade u najmanje 17 evropskih zemalja, a da su ovogodišnji napadi u Evropi uglavnom bili usmjereni na vladine organizacije za špijunažu.