Kada sam krajem prošlog stoljeća bio u Haifi (Izrael), prvi put sam se susreo sa bahaizmom, posljednjom i najmanjom abrahamskom religijom.
Kroz nauk bahaizma se jasno mogla osjetiti međusobna povezanost i svih ostalih abrahamskih, velikih religija: judaizma, hrišćanstva (kršćanstva) i islama.
"Tajna veza"
Univerzalna Abrahamova/Ibrahimova poruka bi trebala biti neka tajna vezu među ljudima različitog kolorita i obzorja. Međutim, nasuprot povezanosti, ljudi uvijek pronađu i razloge za razjedinjenost, koja dehumanizacijom drugom postaje mržnja.
Poseban problem nastaje kada ono što je neiskreno inkorporirano u ljudsku kolektivnu duhovnost, a uz to otuđeno od sekularnih ciljeva i snažno prožeto političkim interesima uvijenim u religijsku retoriku, postaje dominantan socijalni obrazac organiziranja države i društva.
BiH nije izuzetak
Bosna se ne treba smatrati izuzetkom. Tačno je da je ovaj prostor bio abundantan događajima sa vjersko-ratnom pozadinom, ali evidentno je da sličan obrazac perzistira svugdje gdje ljudske zajednice sebe pretežno prepoznaju kroz ideologiju i vjeru.
Noviji balkanski sukobi tematski kasne, odnosno razlozi za njih su prevaziđeni tamo gdje vladaju sekularni i nacionalno zaokruženi politički sistemi.
Historijom i vjerom imbibirane zajednice i zemlje, za koje očekujemo da dišu mirom i zrelošću, pokazuju snažne arhaizme koji održavaju surove sukobe na dnevnoj bazi. Svjedoci smo, ti sukobi su permanentniji i tvrdokorniji čak i od balkanskih.
Zapadni Balkan, posebno Bosna, je regija na granici ideoloških i religioznih sistema, pa se i danas ratuje, što oružjem što uvredom.
Surovost vladanja
U složenim zajednicama, poput Bosne, gdje je jedan religiozni ili ideološki sistem bio dugo dominantan, dok su drugi bili pasivizirani ili potlačeni, historijski iskorak u društvo ravnopravnosti često je vodio sukobima.
Surovost vladanja na ovim prostorima se ogledala u činjenici da oni koji su vladali mogli su egzistencijalno opstati samo vladajući, a oni koji su bili pasivizirani ili potlačeni dobivajući priliku da postanu vladari istovremeno su postajali krvavi egzekutori.
Jevreji su trenutno u 5784. godini. Zanimljivo je da Jevreji, iako pioniri monoteizma, primarno nisu imali definirano vjerovanje u zagrobni život.
Ova tema se kod Jevreja prihvata sa Danielom (12: 1-3) koji je zaslužan za kanoniziranje Tore i koji govori o uskrsnuću i dvostrukoj sudbini onih koji su umrli: vječni život i vječni horor. Jevreji su etablirali čekanje, kao i mnoge druge stvari. Frojd, Marks i Ajnštajn su radili te druge stvari.
Dok su Jevreji čekali, a čekali su svog Mesiju, pojavio se Isus Hrist (koji je bio Jevrej), te se proglasio Mesijom (grčki Christos/Hrist znači Mesija). Mesija je "anointed one", u hebrejskoj tradiciji to je onaj koji je izabran i načinjen svetim od Boga, izbavitelj.
Na abrahamskoj ideji, uskoro se pojavljuje i islam, iskristalizirana vjera u jednog Boga.
Islam se rađa u trgovačkom gradu Meki, koja se u predislamskom periodu razvija oko izvora koji je otkrio Abraham/Ibrahim, a čija se ekonomija bazirala na politeizmu i njegovim praktičnim implikacijama.
Predislamsko svetište arapskih plemena uskoro postaje islamsko svetište i srce islama. Kaba, arapski - kocka, sa crnim kamenim koji je pao sa neba, ustvari ostaje mjesto okupljanja i zabrane (haram: zabrana, prije svega ubijanja).
Iako naizgled monolitan, islam brzo postaje predmet šizme između sunita i šiita, definitivno nakon bitke na Karbali, te ubistva i mutilacije tijela ubijenog Husein (680. n.e.). Samo je oko 15% šiita (u značenju partizana) koji uglavnom nisu Semiti već Indoevropljani (Iranci).
Islam se širio brzinom koja do tada nije zabilježena. Nakon prodora Emevija, pod komandom berberskog vođe Tarika, u vizigotsku Španiju preko Gibraltara (Jabal al Tarik, Tarikova planina) 711. godine, širenje islama u Evropi je zaustavljeno tek bitkom kod Tura/Poatjea (732. n.e.), nešto južno od Pariza, što je bio jedan od presudnih događaja u evropskoj historiji.
Možda su ta bitka, uz drugi poraz Osmanlija kod Beča 1683. i trostruki poraz Njemačke u ratovima na tlu Evrope (17. i 20 stoljeće), bile presudne za sadašnje političke i kulturne determinante moderne Evrope.
Na globalnoj mapi ideološko-vjerske historije, 1914. godine, pojavljuje se Sarajevo. Zahvaljujući srpskom "nacionalnom buđenju". Nakon sarajevskog atentata počinje veliki, prvi tehnološki rat sa masovnim i ogromnim ljudskim gubicima.
A evangelisti su povjerovali da upravo sa Prvim svjetskim (Velikim) ratom dolazi apokalipsa koju su čekali.
Nametanje rješenja
Iza Velikog rata slijedi Versajski sporazum koji je bio nametanje rješenja pobjednika gubitnicima, ali u nešto vulgarnijoj i oštrijoj formi.
Gubitnici čak nisu ni pozvani u Versaj, već su im dostavljene gotove odluke koje će kasnije biti bitan izvor nezadovoljstva u Njemačkoj i plodno tlo za stvaranje ideologije tla i krvi, ideologije nacizma.
Nacizam koji je dobio gotova rješenja iz Versaja na kraju kreira svoje konačne solucije i postaje generator jednog od najvećih zločina u ljudskoj historiji. Nacizam je drastičniji oblik negacije ljudskog nego fašizam.
Pojava bilo koje biološke doktrine tla i krvi, koja potpuno isključuje drugog i pretvara ga u objekat kolektivnog terora i smrti, uvijek se asocira na nacizmom.
Upravo smo svjedoci reinkarnacije same suštine nacizma, u novoj formi i sa novim opravdanjima.
Ostaje zabilježeno u historijskim izvorima da je bivši američki predsjednik i pobjednik u Prvom svjetskom ratu (W. Wilson) bio sin evangelističkog prezbiterijanskog ministra, te da je pokazivao iznimnu ekscitiranost Izraelom. Ostaje zabilježeno, da je Wilson vjerovao da povratak Jevreja u Izrael znači i Kristov povratak na zemlju.
Ovo ključno evangelističko vjerovanje još uvijek ima implikacije po globalni svjetski poredak. Pa i na BiH. To je slično nekadašnjem vjerovanju Vatikana u vrijeme kada je Papa pokrenulo prve krstaške pohode, a koje je podrazumijevalo da se Krist neće vratiti sve dok se u Svetoj zemlji nalaze nevjernici. U ovom konkretnom slučaju muslimani.
Koliko god ovo evangelističko vjerovanje izgledalo anahrono i bez konekcije za modernim svjetskim poretkom, očigledno je da ipak ima utjecaj na oblikovanja smjernica u američkom, posljedično i evropskom, političkom životu. Evangelisti su heterogeni i imaju različit hrišćanski pedigre.
Njihovo religijsko jedinstvo se pretežno sumira u biblicizmu (vjerovanje u doslovnost Biblije) i fundamentalizmu u čijoj osnovi leži odnos prema Hristu (raspeće, uskrsnuće i povratak). Oni čine čak 2/3 Amerikanaca, a iako evangelistički biblicizam, po svojoj suštini, nije različit od odnosa muslimana prema Kur’anu, značenje ovakvog pristupa unutar sekularne Amerike ima drugu konotaciju nego odnos muslimana u Saudijskoj Arabiji i Iranu prema Kur’anu. Tim prije što Amerika vlada svijetom i ima apokaliptičnu atomsku moć.
Žrtve vjersko-ideoloških masakriranja
Ako gledamo samo 20. i 21. stoljeće, možemo reći da su Palestinci, Libanci i Sirijci (stanovnici Levanta Ili Šama), a kao kombinacija biblijskih Kananita (Feničana, Aramejaca, Moabita, Amorita, Jebusita) i Arapa bili žrtve surovih vjersko-ideoloških masakriranja zadnjih šezdesetak godina, dok su Jevreji kroz holokaust (genocid), i prije njega, doživjeli strašnu koncentraciju grozote i bili kolektivne žrtve vjersko-ideološko-političkih pogroma.
Prvi su žrtve Zapada, Izraela, unutar arapskih odnosa i naravno sebe, a drugi su žrtve prije svega Zapada, svoje samoizabranosti, pa tek onda terorista. Dok je islam inkorporirao ranije abrahamske tradicije i vjerovanja kao svoje, judaizam je samoizabrano tražio priznanje drugih da je izabran. U oba slučaja, odgovor onih drugih je bio krvav.
Iako su se Jevreji vratili u Svetu zemlju, Hrista ipak nema, pa nam spasenje i dalje visi isključivo na tankoj niti naše ljudske pameti. A prema onome što danas vidimo i šta moćni Zapad jednostrano čini i osuđuje, čovjekovi izgledi na spas nisu ništa bliži neko u vrijeme pradavnog čekanja, koje, kao što ranije rekosmo, davno etabliraše oni što bijahu prvi u nizu abrahamske tradicije.
Sreća, da su Balkan i BiH, sa te abrahamske strane, manje komplikovani nego Izrael i Šam.
Nesreća je da su i jedni i drugi, u svojoj suštini, slični. Otvoreno njeguju osvetničku težnju i žive za neprestano ponavljanje kolektivnog kažnjavanja protivnika i to u obimu koji je ograničen kapacitetom napadača (tačnije njegovog mentora), a nasuprot svih moralnih kriterija. Izvršitelji su ponosni na svoj bijes i svoju izvedbu, te ih otvoreno prezentiraju svim gledaocima širom planete, ne sumnjajući ni jedan jedini tren u njihovu Božju opravdanost.
Sukobi u svetoj zemlji su arhetipski, skoro pa Biblijski, u njima osveta postaje obaveza, a kolektivno kažnjavanje sastavni dio krvavih ciklusa.
Nacistički pristup je u početku bio stvaranje geta, a nakon toga je slijedilo sistematsko ubijanje 6 miliona dehumaniziranih i nedužnih Jevreja, a sve zbog kolektivne zaluđenosti ideologijom krvi i tla, koja je kao arhetipskog neprijatelja tada targetirala Semite (Jevreje).
Danas, Gaza je geto, u kojem oni koji nose ožiljke genocida i antisemitizma, provode otvoreno nasilje koje liči na nacističke antisemitske akcije.
Izrael prakticira višedecenijski antisemitizam protiv Palestinaca koji su također Semiti, a militanti unutar palestinskog korpusa prakticiraju neracionalni terorizam sa ubilačkim i samoubilačkim tendencijama.
Ponavljanje historije
Ako u 21. stoljeću 2,5 miliona ljudi može biti sabijeno u geto, koji je sistematski bombardiran, te mu je blokirana opskrba hranom, vodom i energentima, a sve u sklopu neselektivne i nemilosrdne kolektivne osvete, onda svi moraju kriknuti i nešto uraditi.
Terorizam se ne može pobijediti vojnim, brutalnim i neselektivnim pohodom na getoizirane civile, terorizam se može ukinuti samo političkim putem koji se zasniva na razumu, pragmi i trenutnoj realnosti, što implicira apriorno ukidanje osvete kao sredstva kolektivnog kažnjavanja.
Teroristički Hezbollah i Hamas su betonirani, ne samo na vjersko-ideološkim osnovama, već i na historiji nepravde i okupacije koja se decenijama provodi nad Palestincima. Njih se ne može pobijediti onako kako to Natanjahu, destruktor izraelskih institucija i egzekutor sa predomišljajem, radi već godina.
Danas Hamas, jučer PLO. Danas Gaza, jučer Sabra i Šatila. Pod opravdanjem da čiste predgrađe Bejruta od PLO terorista, Izraelska armija (IDF, Israel Defense forces) je okružila kamp Sabru i Šatilu i pustila Libanske hrišćanske falangiste (Lebanese Forces) da načine masakr 1982. godine ubijajući hiljade Palestinaca i Libanskih šiita.
Trenutna opsada Gaze u kojoj živi skoro 2,5 miliona ljudi na površini od 365 km2 (tri puta manjoj od površine Kantona Sarajevo), te kolektivna osveta armade Izraela nad narodom Gaze morali bi biti svima neprihvatljivi.
I Jevrejima i zapadnim nosačima aviona. I onim 400 miliona razjedinjenih Arapa.
Pa ne misle valjda pobiti stotinu hiljada ljudi, napraviti etničko čišćenje sjevera Gaze, dodatno okupirati još jednu Palestinsku teritoriju, te sve to opravdati ratom protiv terorizma?
