Predstavnički dom Kongresa Sjedinjenih Država (SAD) usvojio je zakon pod nazivom "Održavanje Dejtonskog mirovnog sporazuma kroz sankcije", čiji je cilj odvraćanje destabilizujućih aktivnosti u Bosni i Hercegovni (BiH), piše Glas Amerike.
Da bi zakon postao važeći, mora da prođe i proceduru u Senatu, a potom mora da ga potpiše i predsjednik SAD Džo Bajden.
- Dejtonski sporazum je simbol američkog liderstva i posvećenosti. Ako pustimo da se to uruši, onda rizikujemo da se nasilje ponovo vrati u Bosnu. Neprijatelji poput Rusije ili Kine pozdravili bi takve potrese i učvrstili snažnije ekonomsko i bezbjednosno uporište - saopćila je nakon usvajanja republikanka iz Predstavničkog doma, En Vagner, koja u Kongresu predstavlja distrikt iz države Misuri u kojem žive desetine hiljada ljudi porijeklom iz BiH.
Ugrožavanje stabilnosti
Vagner, koja je predložila zakon, navela je da se nada da će Senat brzo reagovati, te dodala da će zakon "uvesti i kodificirati sankcije lošim akterima poput Milorada Dodika u Bosni koji nastavljaju svoju agendu secesionizma, korupcije i destabilizacije".
Zakon predviđa i sankcije osobama iz inostranstva koje podrivaju Dejtonski sporazum ili na drugi način ugrožavaju stabilnost BiH.
Uz Vagner, sponzori zakona su demokrate Susan Vajld (Penislvanija) i Vilijam Kiting (Masačusets), te republikanci Tomas Kin (Nju Džerzi), Majkl Turner (Ohajo), Majkl Lorel (Njujork) i Bret Gutri (Kentaki).
Kada je nacrt zakona predstavljen u julu 2023. godine, Turner, koji je bio gradonačelnik Dejtona u vrijeme pregovora o miru u BiH, saopćio je da zakon pokazuje posvećenost SAD promovisanju sigurnosti i prevenciji nasilja: "Pozivajući na odgovornost one koji potkopavaju mirovne sporazume, šaljemo snažnu poruku da međunarodna zajednica neće tolerisati poteze koje produžavaju sukobe i ljudsku patnju."
Sličan zakon, koji je takođe predložila Vagner, usvojen je u Predstavničkom domu u septembru 2022. godine, tokom mandata prošlog Kongresa, ali ga Senat nije potvrdio.
Stabilnost zemlje
Sankcije su alat koji SAD sve češće koriste protiv pojedinaca iz BiH, koji narušavaju stabilnost zemlje i Dejtonski mirovni sporazum.
Odsjek za kontrolu strane imovine (OFAC) Sekretarijata za finansije SAD, sankcionisao je u 13. marta troje zvaničnika bosanskoherecgovačkog entiteta Republika Srpska (RS), navodeći kao obrazloženje da su podrivali mir i stabilnost u Bosni i Hercegovini: Branislava Okuku, Srebrenku Golić i Jelenu Pajić Baštinac.
U obrazloženju je navedeno da su pomagali presjedniku RS, Dodiku, "da podriva Dejtonski mirovni sporazum, te autoritet Ustavnog suda BiH i Visokog predstavnika".
Predsjednik Bajden je u junu 2021. godine proširio ovlašćenja za sankcionisanje na zapadnom Balkanu, a prvi sankcionisani bio je upravo Dodik, koga je Sekretarijat za finansije već bio sankcionisao 2017. godine.
U međuvremenu, sankcionisana su i njegova djeca – Gorica i Igor – kao i drugi visoki zvaničnici RS, poput Nenada Stevandića, predsjednika Narodne Skupštine RS i Radovana Viškovića, predsjednika Vlade RS.
