U Evropskoj uniji danas je posljednji dan glasanja na izborima za Evropski parlament, na kojima građani biraju 720 novih poslanika, koji će u narednih pet godina oblikovati politiku EU.

Pravo glasa na izborima za Evropski parlament ima oko 370 miliona građana EU, a danas će na birališta izaći državljani 20 država članica EU, nakon čega će uvečer biti poznati rezultati glasanja.

Na izborima, koji su počeli u četvrtak 6. juna, prethodno su glasali građani Nizozemske, Irske, Češke, Slovačke, Latvije i Malte, dok je u Italiji glasanje počelo jučer, a nastavlja se i danas.

Izbori za Evropski parlament izazivaju veliku pažnju javnosti prije svega jer se očekuje da će u novom sazivu doći do zaokreta udesno imajući u vidu da su desničarske i krajnje desničarske partije ostvarile značajne uspjehe proteklih godina širom EU.

Transnacionalne političke grupacije

Na izborima učestvuju nacionalne političke stranke, ali kada se izaberu poslanici, većina se odlučuje da postane dio transnacionalnih političkih grupacija, kojih trenutno ima sedam: Evropska narodna partija (EPP), Progresivni savez socijalista i demokrata (S&D), Obnovimo Evropu, Evropski konzervativci i reformisti (ECR), Identitet i demokratija (ID), Zeleni-Evropski slobodarski savez i Evropska ujedinjena ljevica-Nordijska zelena ljevica.

Pored njih, postoje poslanici i partije koji nisu povezane ni sa jednom većom političkom grupacijom.

Od početka godine brojne ankete ukazuju da bi ID kao politička grupacija stranaka desnice i krajnje desnice, kojoj pripadaju i Nacionalno okupljanje Marin Le Pen i Liga Matea Salvinija, kao i ECR, u kojoj su dominantne stranke Braća Italije italijanske premijerke Đorđe Meloni, poljska Pravo i pravda i španski Voks, mogle da značajno povećaju broj poslaničkih mjesta i "popnu" se sa šestog i petog, na četvrto i treće mjesto u EP.

Iako se očekuje da će tradicionalno dvije najveće političke grupacije u Evropskom parlamentu desnog i lijevog centra - Evropska narodna partija (EPP) i Progresivni savez socijalista i demokrata (S&D) osvojiti najviše glasova i ostati na prvom i drugom mjestu, one bi mogle da imaju manje poslanika u novom sazivu Evropskog parlamenta.

Pad liberala

Najveće gubitke, prema projekcijama, pretrpjet će liberalne grupacije Obnovimo Evropu, koja uključuje stranku Preporod francuskog predsednika Emanuela Makrona, kao i Zeleni.

Iako je Evropski parlament jedina demokratski izabrana institucija EU, glasanjem na izborima građani indirektno utiču i na sastav ostalih tijela EU.

Tako će jedan od prvih zadataka poslanika u Evropskom parlamentu, nakon što izaberu predsjednika parlamenta na prvoj plenarnoj sjednici, biti da izaberu novog predsjednika Evropske komisije, kojeg imenuju države članice.

Najveća politička grupacija nakon izbora ima najveći mandat da predloži kandidata za predsjednika EK, kojeg Evropski parlament bira apsolutnom većinom nakon izbora, na prijedlog država članica.

Ako kandidat ne dobije dovoljno glasova, zemlje članice EU moraju da predlože drugog kandidata.

EP odobrava i 27 komesara, po jednog iz svake države članice EU, koji će voditi EU u narednih pet godina, kao i visokog predstavnika EU za vanjske poslove i sigurnosnu politiku.