Činjenica da pojedini rijaliti programi traju više od jedne decenije govori o tome da, bar za sada, nije došlo do zasićenja publike. Konstantna glad publike nas vodi do pitanja: Šta ove emisije čini tako privlačnim?
Rijaliti šou – televizisjki program o običnim ljudima koji su snimljeni u stvarnim situacijama - ovako “Cambridgeov” internet-rječnik definira ovaj fenomen.
Posljednjih 15 godina svjedočimo općoj ekspanziji rijaliti televizijskog formata koji, iz sezone u sezonu, ne prestaje intrigirati javnost i čija popularnost eksponencijalno raste. Trenutna pomama za ovakvim emisijama u regionu u velikoj mjeri predstavlja odraz stvari u svijetu. U Americi je upravo završena 22. sezona “Neženja”, dok se 15. sezona “Porodice Kardašijan” upravo emitira.
Psiholozi su pokušali naučno objasniti zašto ljudi vole rijaliti emisije. Rijaliti šou programi obično predstavljaju obične ljude s kojima se gledaoci lako identificiraju, u neobičnim takmičenjima, poput “Survivora ” i “Nindža ratnika”, ili ljude koji su “ubačeni” u posebno socijalno okruženje, gdje su njhova fizička izdržljiovst i karakter stavljeni pred manje ili više bizarne izazove.
Tim stručnjaka istraživao je ulogu voajerizma u izboru televizijskog sadržaja pojedinca. Voajerizam je u širem smislu definiran kao poremećaj koji se javlja kada osoba doživljava veliko zadovoljstvo gledajući ili špijunirajući druge ljude dok nešto rade. Istraživački rad je pokazao da ljudi koji pasionirano prate ovakve emisije su ljudi koji su pokazali natprosječan stepen voajerizma tokom testiranja.
Ovaj voajerizam je “opravdan” zbog činjenice da su učesnici rijalitija osobe koje se ne razlikuju mnogo od gledalaca. Rijaliti šou program nam daje uvid u živote “normalnih” ljudi i pristup njihovoim dnevnim i često intiminim aktivnostima, koje u realnom životu obično nemamo pravo saznati o svim ljudima iz svoje neposredne okoline.
Turski psiholog je 2009. objavio studiju kojom je želio odrediti u kojoj mjeri voajerizam i sklonost prema društvenom poređenju, tj. identifikacija s drugima, utječu na izbor pojedinca da gleda rijaliti programe. Studija je imala 500 ispitanika iz SAD koji su odgovarali na pitanja o svojoj ličnosti. Spisak pitanja je sadržao i pitanja na temu voajerizma i sklonosti pojedinca ka upoređivanju s drugima. Nakon odgovaranja na pitanja od ispitanika je zatraženo da označe koliko često gledaju sve vrste televizijskih sadržaja. Lista je sadržala 28 televizijskih formata među kojima su bili rijaliti emisije i fikcija.
Otkriće do kojeg je došao je da su voajerističke skolonosti same po sebi dovoljno povezane s konzumiranjem rijalitija i da društveno poređenje, tj. identifikacija sa manje ili više sličnim ljudima saTV ekrana, nema direktnu vezu sa praćenjem pomenutog TV sadržaja.
Iako se otkrića naučnika djelimično razlikuju, u jednom se oboje slažu: rijaliti emisije ne treba poistovjećivati s realnim životom!
