Krajem novembra prošle godine evropske medije uzdrmala je vijest da je evropski komesar za proširenje Oliver Varhelji (Varhelyi) dogovorio s Miloradom Dodikom održavanje posebne sjednice Narodne skupštine Republike Srpske (NSRS), na kojoj je razmatrano pitanje prijenosa nadležnosti s nivoa BiH na nivo entiteta.

Iz Varheljijevog ureda oštro su demantirali ove navode, a kasnije je u intervjuu i sam komesar demantirao špekulacije da podržava Dodika.

Pouzdan kadar

Ipak, mnogi su u EU ove tvrdnje shvatili krajnje ozbiljno, pa je tako nizozemski europarlamentarac Thijs Reuten oštro kritizirao Varheljija, poručivši mu da se ne smije služiti nikakvim drugim agendama i interesima, osim onih Evropske unije.

Informacije o Varheljijevom navodnom tajnom šurovanju s Dodikom mogli smo čuti u isto vrijeme kada su u javnost izlazile Orbanove izjave da će blokirati svaki pokušaj EU da Dodiku nametne sankcije, da će izdvojiti 100 miliona eura pomoći za RS te da je problem kako integrirati dva miliona muslimana iz BiH u Evropsku uniju.

I s te strane Varhelji daje i više nego dovoljno razloga da se sumnja u to da se vodi nekim drugim motivima, osim predstavljanja interesa i politika Evropske unije. Naime, Varhelji je u Evropsku komisiju dospio kao kadar upravo Orbanove vladajuće stranke Fides.

Svoju karijeru je započeo u mađarskoj javnoj upravi 1996. godine, u ministarstvu industrije i trgovine. Potom je prešao u ministarstvo vanjskih poslova, gdje je bio zadužen za usklađivanje s pravnom stečevinom EU. Od 1998. do 2001. bio je šef ureda voditelja pravne jedinice ministarstva.

Potom se preselio u Brisel, u misiju Mađarske pri EU, kao pravni savjetnik, a zatim i voditelj pravne službe do 2006., nakon ulaska Mađarske u EU.

Dvije godine nakon toga Varhelji je bio šef odjela za pravo EU u mađarskom ministarstvu pravosuđa. Od 2008. do 2011. kratko je bio voditelj odjela u Evropskoj komisiji, zadužen za prava industrijskog vlasništva u Glavnoj upravi za unutarnje tržište i usluge.

Lojalan Orbanu

U mađarsku vanjsku službu se ponovo vratio 2011., najprije kao zamjenik voditelja, a zatim od 2015. i šef stalnog predstavništva u Briselu, u rangu vanrednog i opunomoćenog ambasadora. U svojoj ulozi ambasadora u EU smatrao se vrlo lojalnim Orbanu, uprkos tome što nije imao formalnu stranačku pripadnost. Podrška Orbana smatra se i glavnim razlogom dugogodišnjeg opstanka u evropskoj diplomatiji kao mađarski kadar.

Uprkos tome što se smatra vrlo inteligentnim i iznimno obrazovanim, njegov stil vođenja se opisuje kao “nevjerovatno nepristojan” te uključuje “vrištanje, vikanje i psovanje na osoblje”, kao i prakticiranje borbenijeg pristupa na sastancima s drugim diplomatama nego što je to uobičajeno.

Dakle, sve govori u prilog tome da nema razloga sumnjati u Varheljijevu lojalnost Orbanu. No, upravo zabrinutost da je Verhelji možda i odstupio od onoga što je vodeća politika EU govori jasno da je Orban jedna anomalija u vladajućim strukturama EU.

To potvrđuje i činjenica da je Orbanova stranka Fides ove godine napokon izbačena iz Evropske narodne stranke, saveza evropskih konzervativnih stranaka.

Desničarske snage

Većinska EU zasigurno nije ona Orbanova, nego ona koja u apsolutnoj većini podržava funkcionalnu, cjelovitu i multietničku BiH koja teži članstvu u Evropsku uniju. No, u toj EU, nažalost, i Orban i desničarske snage slične njemu imaju određeni procent vlasti i u skladu s njim pozicije u najvišim evropskim institucijama.

Podrška Dodika

Mađarski premijer Viktor Orban je 2019. imenovao Varheljija na mjesto evropskog komesara iz Mađarske u komisiju Ursule fon der Lajen (Von der Leyen), gdje je dobio poziciju komesara za proširenje. Njegovo imenovanje, zanimljivo, pozdravili su Aleksandar Vučić i Milorad Dodik.