Evropska unija objavila je godišnji izvještaj o ljudskim pravima i demokratiji u svijetu, a tu je i pregled stanja u Bosni i Hercegovini, gdje se navodi da je zakonodavni i institucionalni okvir za osnovna prava i demokratiju uglavnom uspostavljen te da je generalno u skladu s relevantnim međunarodnim i evropskim standardima.

Potrebne reforme

- Uloženi su ograničeni napori tokom 2022. za rješavanje ključnih prioriteta Mišljenja u vezi s osnovnim pravima, posebno usvajanjem akcionih planova za socijalno uključivanje Roma u aprilu i u vezi s pravima LGBTI osoba u julu. BiH tek treba usvojiti sveobuhvatan strateški okvir i zaštitu ljudskih prava koja su i dalje neujednačena u cijeloj zemlji. Za to su potrebne značajne reforme kako bi se uskladio Ustav s Evropskom konvencijom o ljudskim pravima, osiguravajući da su svi građani u mogućnosti da ostvare svoja politička prava (presuda Evropskog suda za ljudska prava “Sejdić – Finci”) te prevazilaženje prakse dvije škole pod jednim krovom, čime se garantira nediskriminatornost, inkluzivno i kvalitetno obrazovanje za svu djecu - istaknuto je u izvještaju.

Kada je u pitanju sloboda izražavanja i medija, nije postignut napredak u osiguravanju odgovarajućeg sudskog praćenja slučajeva prijetnji i nasilja nad novinarima.

- I dalje postoje izazovi u pogledu slobode okupljanja, posebno u entitetu RS. Rodno zasnovano nasilje, zlostavljanje pritvorenika i zaštita manjina, uključujući Rome, i dalje su pitanja od značaja, a socijalna inkluzija LGBTI osoba ostaje da se poboljša. Nije postignut napredak u osiguranju povoljnog okruženja za civilno društvo - navedeno je.

Poseban osvrt EU je dala na opstrukcije političkih partija sa sjedištem u RS, koje su dovele do „gotovo potpune blokade i zastoja u reformama sve do proljeća 2022. godine”.

Etničke podjele

- Entitet RS također je nastojao da jednostrano preuzme državne nadležnosti i ukine državne institucije (povezani zakon otad je poništen od Ustavnog suda). Od izbora 2018. Vlada Federacije je djelovala u ulozi privremene. Izbori su održani 2. oktobra, a bili su konkurentni i dobro organizirani, ali su ih obilježili nepovjerenje u javne institucije i retorika etničkih podjela. Visoki predstavnik je nametnuo značajne izborne reforme, čak uvečer na dan izbora - naglašeno je u Izvještaju EU za 2022.

Istaknuto je da EU nastavlja pomno pratiti poštovanja ljudskih prava, uključujući slobodu okupljanja i udruživanja i slobodu izražavanja, prava osoba u ranjivim situacijama, uključujući pripadnike manjina, kao i spolnu jednakost, kao dio procesa evropskih integracija.

- Šest od 14 ključnih prioriteta navedenih u Mišljenju Evropske komisije iz 2019. o zahtjevu Bosne i Hercegovine za članstvo u EU fokusira se na osnovna prava - navedeno je.

Bez dogovora stranaka

Podsjetili su da je, prema preporuci Evropske komisije, Evropsko vijeće u decembru 2022. godine dodijelilo BiH status zemlje kandidata za članstvo u EU.

- Od izbijanja političke krize EU je intenzivno zagovarala i fasilitacije, kao i posjete na visokom nivou zbog angažiranja s političkim akterima u cilju ublaživanja tenzija i pronalaska rješenja za političku krizu. Uprkos intenzivnom fasilitiranju razgovora od EU i Sjedinjenih Država, parlamentarne stranke se nisu mogle dogovoriti o rješenjima za ustavne i izborne reforme za okončanje etničke diskriminacije i diskriminacije na osnovu prebivališta, u skladu s presudom Evropskog suda za ljudska prava “Sejdić-Finci“ - navodi se u izvještaju.