Srce Sarajeva je Stari Grad, a srce Starog Grada je Baščaršija, što u prevodu znači "glavno trgovište“. Pored velikog broja zanata koji su se tokom historije razvijali u Sarajevu, na Baščaršiji su se formirali i mnogi vjerski objekti, među kojima se izdvaja Baščaršijska džamija.
Vakif i osnivač ove džamije bio je hadži Durak, bogati trgovac turskog porijekla, pa je džamija često nazvana Havadži Durakov mesdžid.
Impozantna arhitektura
Džamija je poznata po svojoj impozantnoj arhitekturi i jednom od najljepših proporcija među sarajevskim džamijama. Ima kvadratnu osnovu nešto više od 9 metara, a visina glavne kupole doseže 16 metara. Građena je djelimično od tesanog kamena, s naglašenim fugama, dok su njeni deblji zidovi preko jednog metra. Posebnost ove džamije je njena kupola, koja je djelimično cilindrična, naslonjena na visoki osmougaoni tambur, dok vitka munara, visoka do 35 metara, dodatno naglašava njenu dominaciju.
Džamija je izgrađena u 16. stoljeću, tačnije 1526. godine, a oko nje je formirana mahala koja nosi ime vakifa. Sa svojih 25 prozora, Baščaršijska džamija je najosvjetljenija džamija u Sarajevu i jedna od sedam potkupolnih džamija u gradu. Zbog specifične kupole, spada i među džamije s najboljom akustikom.
Prvobitna konstrukcija
Prvobitna drvena konstrukcija kupole i predulaznog dijela uništena je 1697. godine tokom pohoda Eugena Savojskog, kada je grad pretrpio velike štete. Obnova džamije završena je u prvoj polovini 18. stoljeća, kada je dobila svoj sadašnji izgled. Ulazne sofe natkrivene su s tri kupole koje počivaju na četiri velika kamena stuba s kapitelima.
Lukovi koji povezuju stubove karakteristični su za orijentalnu arhitekturu, jer su tzv. slomljeni lukovi u špicu.
Oslikavanje džamije izvršio je Mustafa Faginović, poznati sarajevski slikar koji je radio i u Parizu. Njegove arabeske nestale su ispod moleraja, ali su djelimično otkrivene 2015. godine zahvaljujući restauratorskim naporima.
Harem džamije, za razliku od mnogih drugih, nema mezaristan, a nekada je bio okružen dućanima. Tek nakon Drugog svjetskog rata, dućani su uklonjeni, a harem je otvoren prema trgu. Džamija je tada bila izdignuta na nekoliko stepenika, što ju je činilo još prepoznatljivijom.
Poznat po uređenosti
Harem džamije danas je poznat po uređenosti, šadrvanu i hladnjaku, te privlači posjetitelje, posebno u ljetnim mjesecima. Baščaršijska džamija je također poznata po tradiciji „teravije za hatmom“, kada se tokom ramazanskih večernjih molitvi prouči cijeli Kur'an. Ova džamija spada u nacionalne spomenike Bosne i Hercegovine i idalje predstavlja jedan od najvažnijih kulturnih simbola Sarajeva.
