Hrana je potrebna za život; održavanje normalnog stanja uhranjenosti, proizvodnju energije i zdravlje. No, da bi se mogla iskoristiti ključan je probavni sistem koji, između ostalog, čini i niz probavnih enzima.
Probava, prije svega, podrazumijeva mehaničku i hemijsku razgradnju hrane i hranjivih tvari na manje komponente te potom njihovu apsorpciju i konačno, metaboliziranje. U procesu mehaničke i hemijske razgradnje hrane aktivno sudjeluju i probavni enzimi.
Šta su probavni enzimi
Probavni enzimi su kompleksne molekule proteina čija je glavna uloga probava hrane, hranjivih tvari ali i njihovo metaboliziranje i ubrzavanje reakcija iskorištavanja hranjivih tvari.
Enzimi su nezaobilazan dio čovjekova organizma, a s obzirom na ulogu mogu biti probavni i metabolički. Probavni enzimi odgovorni su za probavu hrane od trenutka konzumacije sve do trenutka apsorpcije hranjivih tvari, a dijele se na 3 skupine:
1. amilaze - probavni enzimi koji djeluju na razgradnju ugljikohidrata gdje dolazi do cijepanja dugačkih molekula - polisaharida, npr. škroba i drugih složenih šećera do jednostavnih disaharida i monosaharida,
2. proteaze - probavni enzimi koji razgrađuju molekule bjelančevina (proteina) na manje jedinice, peptide i aminokiseline,
3. lipaze - probavni enzimi koji razgrađuju masti, uglavnom trigliceride do masnih kiselina.
Kako funkcionira probava
Probava hrane započinje već u ustima gdje se ona usitnjava i počinje razgradnja ugljikohidrata djelovanjem enzima sadržanih u pljuvački. U želucu se hrana dalje probavlja u izrazito kiselom mediju.
Ovako usitnjena i probavljena hrana stiže do tankog crijeva gdje dolazi do miješanja kiselog sadržaja iz želuca s lužnatim probavnim sokom iz gušterače (pankreasa) koji sadrži visoke koncentracije različitih probavnih enzima.
U tankom crijevu dolazi do gotovo potpune razgradnje hrane i hranjivih tvari te se upravo u ovom dijelu gastrointestinalnog trakta odvija najveći dio apsorpcije hranjivih tvari.
Probava završava u debelom crijevu u kojemu u najvećoj mjeri dolazi do apsorpcije vode, ali i konačnog metaboliziranja i djelovanja probiotičkih kultura na sadržaj crijeva i stvaranje i apsorpciju specifičnih hranjivih tvari (kratkolančane masne kiseline, vitamin K i dr.).
Bez enzima nema života
Enzimi su odgovorni za probavu hrane, a kako znamo da se hrana ubraja u jednu od osnovnih stvari bez kojih je život neodrživ, jasno je da bez enzima nema ni života.
Iako se probavni enzimi u idealnim uvjetima luče u samom organizmu u količini koja je dovoljna, mnoga stanja i način života u znatnoj mjeri utječu na lučenje enzima, pa samim time i na kvalitet probave.
Ponekad su tegobe poput nadutosti, dispepsije, neprobavljivosti i intolerancije hrane, izazvane nedostatkom enzima i stoga se mogu olakšati njihovim dodatnim uzimanjem.
Kada je potrebno dodatno uzimati enzime
Naš enzimski potencijal je određen i opada kako starimo te na taj način i probava postaje lošija i javljaju se probavne smetnje. Stoga je uputno uzimati enzime naročito:
- kod neredovite i nekvalitetne prehrane,
- kod prehrane isključivo termički obrađenom hranom,
- u svim situacijama kada nam hrana koja je poslužena može smetati; npr. na putovanjima, izletima,
- kod probavnih tegoba nerazjašnjene etiologije.
