Pod skupnim nazivom „toksikoza u graviditetu“ bila su obuhvaćena različita patološka stanja, kao što su hyperemesis gravidarium, nephropathia gravidarium, preeklampsija i eklampsija, akutna žuta atrofija jetre, te hipertenzivna kardiopatija u graviditetu.  

Danas se zna da mnoge od tih bolesti nisu specifične za trudnoću, već su zapravo poremećaji zbog karencije (manjka određenih elemenata u organizmu) uzrokovane potrebama fetusa ili povraćanjem koje može biti prekomjerno.

Gornja granica

Veza između trudnoće i povišenog pritiska ima dva različita oblika. Trudnoća može nastupiti kod bolesnice koja već otprije boluje od hipertenzije ili je ipak hipertenzija incident u toku trudnoće.

Specifična hipertenzivna bolest u trudnoći ili preeklamptična toksikoza ima kao karakteristične pojave, osim povišenja pritiska, i edeme i proteinuriju. Ne pojavljuje se nikada prije 20. sedmice, a gotovo uvijek nastupi nakon 24. sedmice. Kriteriji za povišen pritisak u trudnoći su strožiji nego inače i vrijednosti više od 140/90 mmHg većina autora smatra patološkim. Neki čak uzimaju vrijednosti od 120/80 mmHg kao gornju granicu normalnog.

Dijagnoza preeklampsije može se postaviti sa sigurnošću samo ako ljekar zna da je pritisak prije 20. sedmice bio normalan.

Povišen pritisak može biti prvi simptom toksikoze u trudnoći ili, s druge strane, proteinurija nastupi prva, a ponekad oba simptoma počnu istovremeno ili u kratkom razmaku. Pritisak je, ispočetka, samo umjereno povišen.

Nalaz u urinu veoma je različit, bjelančevine mogu varirati od njihove prisutnosti samo u tragovima pa sve do jako pozitivnog nalaza, eritrociti i leukociti u sedimentu obično se pojavljuju tek u kasnijim stadijima. Dešava se, također, da dolazi do smanjenja diureze, ali bez oštećenja bubrežne funkcije.

Ako bolesnica miruje i liječi se, te pojave mogu se smanjiti ili se barem neće pogoršavati do kraja trudnoće, tj. vrijednosti će u određenoj mjeri biti konstantne. Tupe glavobolje, mučnina, povraćanje i mamurnost znače da se preeklampsija pogoršava i prelazi dalje u teži oblik - eklampsiju (napad).

Abnormalni sudovi

Žene s preeklampsijom imaju abnormalne krvne sudove koji hrane placentu, iako tačan uzrok te abnormalnosti nije poznat. Nema testova kojima se pouzdano može predvidjeti ko će dobiti preeklampsiju i ne postoji način da se ona spriječi.

Predispozicije za povećan rizik od preeklampsije: prva trudnoća (bez pobačaja), visok krvni pritisak, bolest bubrega, lupus, dijabetes prije trudnoće, gestacioni dijabetes, višestruka trudnoća, porodična historija preeklampsije kod sestre ili majke, prethodna historija preeklapmsije, starost manja od 20 godina i moguće više od 35 do 40 godina, gojaznost.

Žene koje tokom prve trudnoće nisu imale preeklampsiju imaju mali rizik od pojave u sljedećoj.

Jedini lijek za preeklampsiju je porođaj djeteta i placente. Iako odmor i uzimanje lijekova za hipertenziju mogu smanjiti visoki krvni pritisak i reducirati opasnost od moždanog udara, ti tretmani ne poboljšavaju abnormalnosti u krvnim sudovima majke.

Ishodi i rizici

Umjereno povišen krvni pritisak tokom nekoliko sedmica ili mjeseci obično nije štetan, nema dugoročnih rizika (moždani udar, srčani udar) kao hronični visoki krvni pritisak. Gubitak proteina u urinu usljed preeklampsije ne oštećuje bubrege. Kod žena s blagom preeklampsijom pred porođaj ishod po dijete je obično dobar.

Teška preeklampsija može uzrokovati privremene abnormalnosti funkcije jetre i bubrega kod žene, kao i mali broj krvnih pločica (trombocitopeniju povezanu sa krvarenjem). Kod žena s ozbiljnom preeklampsijom, naročito kada se javi prije termina, postoje povećani rizici od preranog porođaja.

Šta je eklampsija

Eklampsija se očituje konvulzijama i, grubo rečeno, jedina razlika od preeklampsije jeste samo graduelna, gdje se kod eklampsije javljaju grčevi i napadi koji vode do potpunog gubitka svijesti. Počinje grčevima muskulature lica, a ubrzo nakon toga slijede grčevi cijele muskulature tijela i ekstremiteta. Nakon tog prvog stadija nastupaju klonički grčevi cijelog tijela, bolesnica hropće s pjenom u ustima, cijanotična je s napetim pulsom. Eklamptični napad može trajati nekoliko sekundi, ali i do pola minute i duže.