Anksioznost ili tjeskoba može se opisati i kao osjećaj napetosti, zabrinutosti, velikog stresa, panike ili straha, a javlja se kada je osoba izložena nekoj stvarnoj ili izmišljenoj prijetećoj situaciji. Prate je fizički i psihički simptomi koje osoba doživljava kao veoma neugodne.
Ona je sastavni dio života i u njemu ima adaptivnu funkciju, ali poremećaj postaje onda kada je neprestano prisutna u životu pojedinca te kada se javlja u neuobičajenim situacijama. Tada značajno ograničava osobu u svakodnevnom funkcioniranju i profesionalnom ostvarenju, čime umanjuje kvalitet života.
Smatra se da i do 10 posto opće populacije pati od nekog oblika anksioznog poremećaja.
Psihički faktor
- Anksiozni poremećaji spadaju u vrlo česte mentalne poremećaje. Karakteriziraju ih jaka tjeskoba kao primarni, ključni simptom, potom pretjerani strah i značajni poremećaji ponašanja i međuljudskih odnosa. Strah i tjeskoba međusobno se razlikuju, ali i preklapaju, te se tako strah javlja kao emocionalna reakcija na stvarnu ili zamišljenu opasnost ili prijetnju, dok se tjeskoba odnosi na anticipaciju, tj. predviđanje buduće opasnosti ili prijetnje – pojašnjava specijalistica neuropsihijatrije i psihoterapeutkinja u ZU „Plava Poliklinika“ mr. med. sci. dr. Amra Delić.
Ovisno o načinu na koji osoba kanalizira anksioznost, razlikuje se više vrsta poremećaja, a najčešći su specifične fobije, socijalna fobija, panični poremećaj, agorafobija i generalizirani anksiozni poremećaj.
Obično se razvijaju tokom rane adolescencije ili rane odrasle dobi, a neki od ovih poremećaja javljaju se već u ranom djetinjstvu. Učestaliji su kod žena.
- Uzrok njihovog nastanka leži, prvenstveno, u psihičkim faktorima iako postoje dokazi o genetskoj predispoziciji i neuro-fiziološkoj podlozi. Emocionalni stres često je okidač za tjeskobu, naprimjer, osjećaj ugroženosti i promjene u međuljudskim odnosima. Glavnu ulogu u nastanku anksioznosti u centralnom nervnom sistemu imaju noradrenergički neurotrasmiteri, a novija istraživanja su pokazala da je locus coeruleus (alarmni sistem) važan posrednik u prepoznavanju blizine prijetnje i reakcije straha i zabrinutosti – navodi dr. Delić.
Kada tjeskobu koja potječe iz unutrašnjih, nesvjesnih psihičkih konflikata osoba pokušava razriješiti koristeći različite nesvjesne mehanizme psihološke odbrane poput potiskivanja, premještanja, izolacije, javljaju se znakovi i simptomi karakteristični za anksiozne poremećaje.
Uspješno liječenje
Psihički simptomi su strepnja, plašljivost, strašljivo iščekivanje, slobodno lebdeći strah, strah nepoznatog porijekla, osjećaj predstojeće nesreće... i oni mogu biti praćeni pojačanim oprezom, razdražljivošću, nesanicom i umorom.